Konuyu Oyla:
  • Derecelendirme: 0/5 - 0 oy
  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
8.sınıf fen bilimleri mercekler ders notu
#1
dosyanın resimli halini ekten indirebilirsiniz.
Mercekler
Mercekler mikroskoptan gözlüğe, kameralardan teleskoplara kadar pek çok optik
araçta kullanılır. Mercekler genelde camdan ya da sert plastikten yapılan en az bir
yüzü küresel araçlardır.
Cisimlerin görüntülerini büyütme, küçültme özelliğine sahip, su, cam ya da mika gibi
saydam maddelerden yapılmış araçlara mercek adı verilir.
Ortası kalın, kenarları ince olan merceklere ince kenarlı (yakınsak) mercekler adı
verilir. İnce kenarlı merceği basitçe temsil etmek için çift taraflı ok kullanılır.
Kenarları kalın ortası ince olan merceklere kalın kenarlı (ıraksak) mercekler adı
verilir. Kalın kenarlı merceği basitçe temsil etmek için aşağıdaki gibi ok uçları içeri
dönük bir şekilde gösterilir.
Paralel ışın demeti merceğe gönderildiğinde, mercek ince kenarlıysa, ışınlar bir
noktada toplanır, mercek kalın kenarlıysa ışınlar bir noktadan dağılıyormuş gibi kırılır.
Bu noktaya merceğin odak noktası adı verilir.
İnce kenarlı mercekler ışığı toplar, kalın kenarlı mercekler ışığı dağıtır. Bundan dolayı
yakınsak ve ıraksak mercek tabirleri de kullanılabilir. Bu durum merceğin kırılma
indisinin ortamın kırılma indisinden büyük olması halinde mümkündür.
Odak noktasının merceğe olan uzaklığına ise odak uzaklığı denir. Fakat burada odak
uzaklığı küresel yüzeylerin yarıçapının yarısı kadar değildir. Eğer merceğin iki küresel
yüzeyi de aynı eğrilikte ise hem sağından gelen ışınlar, hem de solundan gelen ışınlar
her iki yüzeyde de eşit miktarda kırıldıkları için mercekten eşit uzaklıklarda
odaklanırlar. Yani merceğin her iki tarafında olan odak noktaları merceğe eşit
uzaklıkta olur.
İnce Kenarlı Mercekte Özel Işınlar
İnce kenarlı mercekte özel ışın ve görüntüler çukur aynanın aynısıdır. Sadece aynada
yansıma, mercekte de kırılma olayı vardır. Şimdi ışınları teker teker inceleyelim.
1. Asal eksene paralel gelen ışın, odaktan geçecek şekilde kırılır.
2. Odaktan geçecek şekilde gelen ışın, asal eksene paralel gider.
3. Odak uzaklığının iki katı mesafeden (2F) gelen ışın, yine odak uzaklığının iki katı
mesafeden geçecek şekilde kırılır.
4. Merceğin optik merkezinden geçecek şekilde gelen ışın doğrultu değiştirmeden
gider.
Herhangi Bir Işının Yolu
Herhangi bir ışının davranışını bulmak için ışığa paralel ve optik merkezden geçen bir
yardımcı eksen çizilir. Sonra gerçek eksenin odağından dikme çıkılır. Yardımcı odak
bulunur ve ışık bu odaktan geçirilir.
Ya da ince kenarlı mercek asal eksene doğru, kalın kenarlı mercek de asal eksenden
uzaklaştıracak şekilde kırar. Bu bilgiyi ve özel ışınları dikkate alarak yardımcı eksen
çizmeden de herhangi bir ışının izleyeceği yol bulunabilir.
Kalın Kenarlı Mercekte Özel Işınlar
Kalın kenarlı mercekteki özel ışınlar ve görüntü çizimleri tümsek aynadaki özel ışınlar
ve görüntü çizimlerinin aynısıdır. Sadece onlarda yansıma, merceklerde ise kırılma
neticesinde görüntüler oluşur.
1. Asal eksene paralel gelen ışın uzantısı odaktan geçecek şekilde kırılır.
2. Uzantısı odaktan geçecek şekilde gelen ışın asal eksene paralel gidecek şekilde
kırılır.
3. Uzantısı 2F noktasından geçecek şekilde gelen ışın yine uzantısı 2F noktasından
geçecek şekilde kırılır.
4. Optik merkeze gelen ışın doğrultu değiştirmeden gider.
İnce Kenarlı Mercekte Görüntü Oluşumu
İnce kenarlı mercekle odak uzaklığı içindeki cisimlere baktığımızda cisimleri
olduğundan büyük ve düz görebiliriz. Bu amaçla kullanılan ince kenarlı merceğe
büyüteç denir. Eğer cisim merceğin odak uzaklığının dışında ise ters görünür. Odağın
dışındaki cisim merceğe yaklaştıkça görüntü büyüyerek mercekten uzaklaşır.
Odaktaki cismin görüntüsü sonsuzda olacağı için görünmez.
Cisim merceğe yaklaştıkça görüntü de büyüyerek mercekten uzaklaşır. Cisim odaktan
sonra merceğe yaklaştıkça zahiri görüntü küçülerek merceğe yaklaşır.
Kalın Kenarlı Mercekte Görüntü Çizimi
Kalın kenarlı mercekle cisimlere bakıldığında cisimlerin daima küçük ve düz
görüntüleri görülür. Cisim nerede olursa olsun görüntü her zaman cismin olduğu
taraftaki odakla mercek arasında düz, zahiri ve c boyu cismin boyundan küçük olur.
Cisim merceğe yaklaştıkça görüntü de merceğe yaklaşır ve boyu büyür. Cisim
sonsuzda iken görüntü odakta olur.
Göz Kusurları ve Merceklerle Düzeltilmesi
Miyop Göz Kusuru

Göz kusurlarından biri olan miyopluk yakını görüp uzağı net görememe durumudur.
Yani miyop göz kusuru olanlar yakındaki cisimleri görmede bir problem yaşamazken
uzaktaki cisimleri net olarak göremezler. Miyop gözde görüntü mercekle retina
tabakası arasında oluşur. Bu göz kusurunu düzeltmede kalın kenarlı mercek ya da
lens kullanılır.
Kalın kenarlı mercek cisimden gelen ışınları dağıtarak kırdığı için göz merceği,
görüntüyü retina tabakası üzerinde oluşturur.
Hipermetrop Göz Kusuru
Bir diğer göz kusuru olan hipermetropluk uzağı görüp yakını net görememe
durumudur. Yani hipermetrop göz kusuru olanlar uzaktaki cisimleri görmede bir
problem yaşamazken yakındaki cisimleri net olarak göremezler.
Bu göz kusurunu düzeltmede ince kenarlı mercek ya da lens kullanılır.
Mercekler ve Kullanım Alanları
İçinde mercek, prizma gibi araçlar bulunan ve ışıkla çalışan araçlar optik araçlar
olarak adlandırılır.
Göz kusurlarının da düzeltilmesinde kullanılan lens ve gözlükler en bilinen optik
araçlardandır.
En çok kullandığımız mercekli araçlardan biri de fotoğraf makineleridir. Fotoğraf
makinelerinin görüntü alınan kısmı olan objektif içinde ince kenarlı mercek bulunur.
Objektif ileri geri hareket ettirilerek makine içindeki ekran üzerinde net görüntü elde
edilir.
Video kameralarında da ince kenarlı mercek vardır. Objektifin hareketi ile net görüntü
elde edilmesi sağlanır.
Teleskoplar çok uzak mesafelerdeki cisimleri gözlemlemek için kullanılan ve
yapısında ince kenarlı mercek bulunan optik araçlardır. Teleskopun objektif adını
verdiğimiz kısmında, odak uzaklığı büyük ince kenarlı mercek; oküler adını verdiğimiz
gözlemcinin baktığı kısımda ise odak uzaklığı küçük ince kenarlı mercek bulunur.
Mikroskop ve projeksiyon cihazlarının yapılarında da mercek bulunur.
Merceklerin Neden Olduğu Olaylar
Küçük cam parçaları, içi su dolu cam şişeler, içi su dolu plastik şişeler ya da içi boş
cam şişeler güneş ışığını bir noktaya odaklayabilir.
Eğer bunlar kuru çayırların üzerinde bulunursa yangına sebep olabilir. Bu yüzden
piknik yaptığımız yerlerde, çayır, ormanlık alanlarda içi dolu ya da boş şişeler
bırakmamalı ve şişeleri kırıp etrafa atmamalıyız


Ek Dosyalar
.rar   mercekler.rar (Dosya Boyutu: 256.67 KB / İndirme Sayısı: 167)
Bul
Cevapla



Konu ile Alakalı Benzer Konular
Konular Yazar Yorumlar Okunma Son Yorum
  kaldıraç ders notu fenhane58 0 2,359 18/08/2017, 15:29
Son Yorum: fenhane58
  ses bir enerjidir ders notu fenhane58 0 1,318 17/04/2017, 10:16
Son Yorum: fenhane58
  su kimyası ders notu fenhane58 0 1,688 17/04/2017, 10:11
Son Yorum: fenhane58
  asitler bazlar ders notu fenhane58 0 1,229 17/04/2017, 10:06
Son Yorum: fenhane58
  öz ısı ders notu fenhane58 0 1,574 28/03/2017, 18:36
Son Yorum: fenhane58
  8.sınıf fen kimya endüstrisi ders notu fenhane58 0 2,542 03/01/2017, 20:44
Son Yorum: fenhane58
  8.sınıf fen kimyasal tepkimeler ders notu fenhane58 0 1,760 28/12/2016, 18:26
Son Yorum: fenhane58
  8.sınıf fen bilimleri asitler bazlar ders notu fenhane58 0 1,595 21/12/2016, 14:16
Son Yorum: fenhane58
  2016-2017 8.sınıf DNA ders notu fenhane58 0 2,413 24/10/2016, 17:03
Son Yorum: fenhane58
  2016-2017 8.sınıf basit makineler ders notu fenhane58 0 2,283 24/10/2016, 16:55
Son Yorum: fenhane58

Hızlı Menü:


Konuyu Okuyanlar:
1 Ziyaretçi