01-31-2014
(Bu konu en son: 04-23-2017 Tarihinde, Saat: 04:18 AM düzenlenmiştir. Düzenleyen: fenhane58.)
Basit Malzemeler ile Fen deneyleri
ŞEFFAF YUMURTA
Yarısaydam Bir Yumurta Nasıl Yapılabilir?
MALZEMELER
Çiğ yumurta
Uzun bardak ya da kavanoz
Sirke
İZLENECEK YOL
1. Yumurtayı uzun bir bardağa ya da kavanoza koyunuz ve yumurtanın üstünü kapatacak şekilde sirke ekleyiniz.
2. Yakından baktığınızda kabukta oluşan baloncukları görebilirsiniz. 1gün yumurtayı sirkenin içinde bekletiniz.
3. İkinci gün sirkeyi değiştiriniz, sirkeyi boşaltırken dikkatli olunuz ve yeniden yumurtanın üzerine taze sirke ekleyiniz. 1 hafta boyunca yumurtaya zarar vermeden yumurtayı bekletiniz.
4. 1 hafta sonra sirkeyi dökünüz ve dikkatli bir şekilde yumurtayı su ile durulayınız. Kabuğu gittiğinden yumurta yarı saydam görünür, kalan tek şey yumurtanın narin zarıdır. Yumurtayı kabuğundan ayırmayı başardınız. Yumurtayı yapmadığınızı unutmayın, tavuklar yumurta yapar siz sadece yumurtayı, yumurtaya kuvvetini veren kabuğundan sıyırdınız.
AÇIKLAMA
Yumurtadan çıkan baloncuklar karbondioksit gazıdır. Sirke CH3COOH diye adlandırılan bir asetik asittir. Yumurtanın kabuğu kalsiyum karbonat içerir. Sirke kalsiyum karbonata kimyasal etki gösterir ve kalsiyum karbonatı parçalar. Kalsiyum karbonat ayrılırken kimyasal tepkimeden gördüğünüz baloncuklar oluşur. Kabuğundan kurtulan yumurta da yarısaydam bir hal alır. Eğer daha fazla beklenirse yumurta daha da ilginç bir hal alacaktır.
Basit Malzemeler ile Fen deneyleri
ZIPLAYAN ALEVLER
Mum Alevlerini Nasıl Atlatabilirsiniz?
MALZEMELER
Çakmak
Uzun fitilli bir mum
İZLENECEK YOL
1. Mumu yakınız ve alevi artıncaya kadar bekleyiniz.
Mumun uzun fitilli olmasına dikkat ediniz.
2. Eriyen mumu dikkatlice dökünüz.
3. Yavaşça mumu söndürünüz.
4. Mumu söndürdükten hemen sonra çakmağı yakarak mumun dumanına yaklaştırınız. Mumda bir değişiklik oldu mu?
AÇIKLAMA
Mum tutuşma sıcaklığı düşük gazlardan meydana gelmiştir. Ortamdaki oksijenin de etkisiyle hızla tepkimeye girer ve yanar. Mum eriyerek bir buhar oluşturur. Mumu söndürseniz bile birkaç saniye duman çıkmaya devam eder. Bu gazlar çıkarken başka bir ateşi muma yaklaştırırsak mum tekrar alevlenir.
Basit Malzemeler ile Fen deneyleri
SABUN KABARCIKLARINI YÜZDÜRME
Sabun Kabarcıkları Nasıl Yüzer?
MALZEMELER
Sabun kabarcığı solüsyonu
Sabun kabarcıklarını üflemek için bir çubuk
Üstü açık saydam bir kap (içi boş 38 litrelik bir akvaryum
Pişirme sodasının 125 mililitresi (sodyum bi karbonat)
250 mililitre sirke
Büyük bir camın içine sığa bilecek ve derin olmayan
camdan yapılmış pişirme kabı
İZLENECEK YOL
1. Büyük cam kabı kenarları rahatça görülebilecek şekilde masanın üzerine koyunuz
2. Cam tabağı bu şeffaf kabın dibine yerleştirip içine ilk önce 125 mililitre pişirme sodası daha sonra da 250 mililitre de sirke koyunuz. Tabakta fışırdamanın sebebi nedir? Ne meydana gelir?
3. Tabaktaki fışırdama bitince (yaklaşık bir dakika sonra sabun köpükleri nazikçe uçurun (direk kaba doğru yapmayın çünkü oluşacak tabaktaki madde havayla karışmamalı böyle olursa sabun köpükleri yüzmeyip dibe batacaktır.)
4. Sabun kabarcıklarını karbondioksitte yüzerken gözlemle ve balonun nasıl göründüğünü, ne renk olduğunu birden fazla renklerin görülüp görülemeyeceğini ve renklerin değişip değişmediğini; balonun boyutunu ve konumunu ve bunların değişip değişmediğini not ediniz.
5. Balonları gözlemeyi bitirdiğiniz zaman karışımı suyla ovalayarak kanalın aşağısına doğru cam kaptan boşaltın
6. Büyüteci kağıdın kenarına doğru tutarak ışığın mercek üzerinden geçmesini sağlayınız. Işığın yolunda değişiklik oldu mu?
AÇIKLAMA
Basit Malzemeler ile Fen deneyleri
Pişirme sodasının üzerine sirke döküldüğünde tepkime olur ve karbondioksit açığa çıkar.
Bir sabun kabarcığının renkleri balona düşen beyaz ışığın yansımalarından gelir. Beyaz ışık güneşten veya ampulden çıkan ışık gibi bütün renklerin ışığını içerir. Işığın dalgaları vardır ve dalganın uzunluğu ışığın rengini belirler. Işık bir balondan yansıdığında her dalganın bir kısmı dışarıya yansır. Bir kısmı da içe doğru gider ve iç yüzeyinden yansır.
Eğer sabun kabarcıkları bir dakikadan fazla karbondioksitte yüzdürülürse balonlar yavaşça batmaya başlar. Karbondioksit kabarcıkların içine girerek onları ağırlaştıracaktır.
Basit Malzemeler ile Fen deneyleri
RENK SIÇRAMASI
Renkleri Tanıyalım Mı?
MALZEMELER
3 Şeffaf Plastik Kupa
Su
Yemek Yağı
Sıvı Gıda Boyası
Kurşun Kalem
İZLENECEK YOL
1. Başlamadan önce bir yetişkinle kontrol et.
2. Bir fincanın üçte ikisini suyla diğer fincanın üçte ikisini yağla doldur.
3. Her fincana birkaç damla sıvı yiyecek boyası ekle (damlalar birbirine değmesin diye aralık bırak. Ne oluyor?)
4. Şimdi üçüncü fincanın üçte ikisini suyla doldur. Yeterince yemek yağı dök ki suyun üzerinde ince bir tabaka oluştursun.
5. Eğer sen bu son fincana sıvı yiyecek boyasını eklersen ne olacağını düşünürsün. Bir tahmin yap ve test et.
6. Bir kurşunkalemin ucuyla son fincandaki gıda boyası damlalarından birine dokun. Ne olur?
AÇIKLAMA
Yiyecek boyası suya eklendiği zaman suya karışır. Yiyecek boyası yağa eklendiğinde o küçük bir halkada kalır ve karışmaz. Çünkü yiyecek boyası çoğunlukla sudan yapılmıştır ve su ile yağ karışmaz.
Basit Malzemeler ile Fen deneyleri
Üzerinde yağ tabakası olan su dolu kaba sıvı yiyecek boyası eklenirse her damla yağ ile kaplanır. Eğer kurşunkalemle yağ tabakasına dokundurulursa tabaka kırılır ve boya ile su karışacağından ilginç bir görüntü oluşur.
Basit Malzemeler ile Fen deneyleri
SÜTTE RENK DEĞİŞİMİ
Süt İçine Damlattığın Boyaları Karıştırmadan Karışmalarını Nasıl Sağlarsın?
MALZEMELER
Farklı renklerde gıda boyaları
Süt
Yemek tabağı
Pamuklu çubuk
Bulaşık deterjanı
ı
İZLENECEK YOL
1. Sütü tabağa dökün.
2. Tabağın içine gıda boyalarını damlatınız.
3. Pamuklu çubukları bulaşık deterjanına batırın.
4. Pamuklu çubukların deterjanlı kısımlarını süte dokundurun.
AÇIKLAMA
Süt içerisinde yağlar ve proteinler bulunur ve bunlar birbirleriyle bir bağla bağlıdırlar.Bulaşık deterjanı bu bağların yapısını bozar ve protein ve yağ moleküllerini serbest hale geçirir.Ayrıca süt vb sıvıların yüzey gerilimi bulunur.Bulaşık deterjanı bu gerilimi bozar ve boyaların dağılmasına yol açar.
Basit Malzemeler ile Fen deneyleri
ŞİŞE İÇERİSİNDEKİ YUMURTA
Bir Cam Şişenin İçine Şişenin Ağzından Daha Geniş Bir Yumurtayı Nasıl Geçirebiliriz ?
MALZEMELER
Bir adet haşlanmış yumurta
Bir adet cam şişe (şişenin ağzı yumurtanın çapından büyük olmalı)
8cm×8cm ebadında gazete parçası
1 adet kibrit
İZLENECEK YOL
1. Yumurtanın kabuğunu soyunuz.
2. Gazete parçalarını şişenin ağzından geçecek biçimde şerit şeklinde katlayın.(1cm×8cm)
3. Kibriti yakın ve gazete şeritlerini tutuşturun. Yanan kağıt şeridi şişenin içine atın.
4. yanan ateş sönmeden yumurtayı şişenin ağzına yerleştirin. Bir süre sonra yumurta şişenin içine düşecektir.
AÇIKLAMA
Yumurtanın şişe içerisine geçmesini sağlayan kuvvet, hava basıncıdır. Yanan kağıt, şişe içerisine atılmadan önce şişe içerisindeki hava basıncı dış basınca eşittir. Ancak kağıt parçası atıldığında şişe içindeki hava ısınır ve genleşir. Daha sonra şişenin ağzı yumurta ile kapatıldıktan sonra içerisinde yanan gazete parçası söner.Bir süre sonra şişe içerisindeki hava soğumaya başlar. Soğuyan hava büzülür. Büzülmesi; iç basınçla dış basınç arasındaki farktan meydana gelir. Büzülen hava yumurtayı şişenin içine doğru çekecek ve yumurta şişenin içine düşecektir.
Basit Malzemeler ile Fen deneyleri
PARMAK İZİ
Her zaman sahip olduğun fakat hep arkanda bıraktığın şey nedir?
MALZEMELER
Beyaz Kağıt
Kalem
Yapıştırıcı bant
İZLENECEK YOL
1. Bir kalem alınız ve küçük bir kare oluşuncaya kadar
kağıdı karalayınız.
2. Daha sonra işaret parmağınızı bu karenin üzerine iyice sürtünüz.
3. Elinize şeffaf bir bant alıp işaret parmağınızın üzerine bastırıp ve çekiniz.
4. Son olarak parmağınızın üzerine bastırdığınız bandı küçük bir beyaz kâğıt üzerine yapıştırınız. Artık parmak izinizi görebilir ve şekli hakkında yorum yapabilirsiniz.
AÇIKLAMA
Çoğu insanın parmak izi Helezon (sarmal), ilmik veya kemer şeklindedir.
Helezon
İlmik
Kemer
Basit Malzemeler ile Fen deneyleri
İki parmak izi hiçbir zaman birbirine tamamıyla benzemez. Uluslar arası bir bilim deneyinin parçası olmak için bu deneyi deneyebilirsiniz.
Basit Malzemeler ile Fen deneyleri
KAĞITTAN KÖPRÜ
100 Tane Demir Parayı Taşıyan, Kâğıttan Bir Köprü Yapabilir Misin?
MALZEMELER
8 tane ½ ’’ x 11 ’’ boyutunda kâğıt
6 tane kitap
100 tane demir para
Cetvel
İZLENECEK YOL
1. Aynı yükseklikte iki kitap bloğu hazırlayın ve
birbirinden 15 cm uzağa koyun
2. Her iki ucu bu bloklara gelecek şekilde kağıdı üzerine koyun
3. Köprünün üzerine birkaç tane demir para koyun ve yıkılıncaya kadar kaç tane para taşıyabiliyor izleyin.
AÇIKLAMA
Demir paralar köprünün merkezine doğru koyulduğunda köprü daha dayanıksız olur ve daha az demir para taşır. Köprünün üzerine dağıtıldığında daha dayanıklı olur ve daha çok demir para taşır.Ayrıca kağıt gibi materyalin bir sürü demir parayı taşımasının yolu;kağıdın şeklini değiştirmek,tüp şeklinde yuvarlamak,kıvırmak ya da katlamaktır.
Basit Malzemeler ile Fen deneyleri
Soda Sirke deneyi
Mumun Sönmesinin Nedeni....?
MALZEMELER
Uçları kesilmiş iki kola şişesi
Katı soda
Sirke
Mum
Tel
Beher
İZLENECEK YOL
1. Mumu telle bağlayınız.
2. Uçları kesik olan şişenin birisinin içerisine telden tutarak uzatınız ve mumun sönmediğini gözlemleyiniz.
3. Daha sonra şişenin içerisine sirke koyunuz ve üzerine katı soda ilave ediniz.
4. Tepkime gerçekleştikten sonra yanan mumu yine tel yardımıyla şişenin içerisine uzatınız ve söndüğünü gözlemleyiniz.
5. Daha sonra içerisindeki sıvı dökülmeyecek şekilde diğer boş şişeye içindeki gazı boşaltınız.
6. Ve son olarak yanan mumu bu şişenin içerisine boşaltın ve söndüğünü gözlemleyiniz.
AÇIKLAMA
Sirke ile sodanın tepkimesi sonucunda karbondioksit gazı açığa çıkar.Karbondioksit havadan daha ağır bir gaz olduğu için şişenin içerisinde kalır.Ve yanan mum şişenin içerisinde hava alamayarak söner.Karbondioksit sıvıdan ağır olduğu için diğer şişeye rahatlıkla boşaltılabilir.Ve yanan mum yine bu şişe içerisinde de hava alamayarak söner.
Basit Malzemeler ile Fen deneyleri
ÇİKOLATA YAPRAĞI
YAPIMI
Bir Çikolata Yaprağı Nasıl Yapılır?
MALZEMELER
Kase
Tencere
Çikolata
Tencere Tutacağı
Gül Yaprakları
Temiz Boya Fırçası
İZLENECEK YOL
1. Birkaç tane gül yaprağı toplayınız.
2. Yaprakları yıkayınız ve onları dikkatlice kurulayınız.
3. Tencerenin içine sıcak suyu dökünüz.
4. Kaseyi tencerenin içine dikkatlice koyunuz. ( Kasenin içine su girmediğinden emin olunuz.)
5. Kasenin içine birkaç çikolata parçası koyunuz. ( Suyun sıcaklığı çikolatayı eritecek ve çikolata yoğun bir sıvıya dönüşecek.)
6. İçinde çikolata dolu kase bulunan tencereyi, tencere tutacağı yardımıyla kaldırıp masanın üzerine koyunuz.
7. Yaprakların üzerine koyduğunuz çikolatayı boya fırçası kullanarak boyayınız.
AÇIKLAMA
Çikolata soğumaya başladığı zaman; tekrar bir katıya dönüşecek ve yaprakların şeklini alacaktır.
Yeni çikolata yapraklarını göstermek için; gerçek yaprakları soyup çıkarınız.
Basit Malzemeler ile Fen deneyleri
KARANLIK ODADA GÖKKUŞAĞI
Karanlık Bir Odada Gökkuşağı Nasıl Oluşturulur?
MALZEMELER
Bant
Su
Ayna
Makas
Beyaz Kart
Karanlık Oda
Temiz Plastik Kutu
El Feneri veya Cep Feneri
Kalın, Siyah Kağıt
İZLENCEK YOL
1. Siyah kağıdı kullanarak, el fenerinin şeklini kesip çıkartınız.( Işığın geldiği yerin etrafını)
2. Kesip çıkartmış olduğunuz siyah kağıdın ortasında küçük bir parça kesiniz.
3. Sonra bu ortası delik siyah kağıdı bant yardımıyla el fenerinin üzerine yapıştırınız.
4. Plastik kutunun yarısını suyla doldurunuz.
5. Aynayı kutunun dibine dayayıp, bir köşede bulunacak şekilde suyun içine koyunuz.
6. El fenerini çalıştırınız. Böylece aynanın üstünde, suya doğru ,ışık ışınları parlayacaktır. (El
feneri kabın dışında olmalı ve suyun içine batmamalı)
7. Beyaz kağıdı tutunuz. Böylece aynadan gelen yansıyan ışın, beyaz kağıdın üzerinde parlayacaktır.
Basit Malzemeler ile Fen deneyleri
AÇIKLAMA
Beyaz kağıdın üzerinde bir gökkuşağı göreceksiniz. Işık ışınları suya
doğru hareket ettiğinde ,ışınlar yavaşlayıp kırılırlar. Gökkuşağının
oluşturmuş olduğu 7 farklı renk , farklı hızlarda hareket eder ve
bundan dolayı her bir renk, zayıfça farklı köşelere kırılır.
Ayna farklı renkler yansıtır. Böylece 7 ayrılmış rengin gökkuşağını
veya spektrumunu görebilirsiniz.
Basit Malzemeler ile Fen deneyleri
PARLAK BOZUK PARALAR
Bozuk Paraları Nasıl Parlatırız?
MALZEMELER
Kağıt havlu
Limon suyu
Plastik kap
Kirli eski bakır bozuk para
İZLENECEK YOL
1. Plastik kaba bir miktar limon suyu koyun.
2. Kirli bakır bozuk paraları içine atın.
3. Limonlu suyun içinde 2-3 dakika bastırın.
4. Bakır bozuk paraları kaptan çıkarınız.
5. Kağıt havluyla kurulayınız.
AÇIKLAMA
Havadaki oksijen bakırla reaksiyona girip bakır bozuk paraları kirli gösteren bakırsal bir oksit tabakası oluşturur. Limon suyundaki asit ise bu tabakayı bakırla reaksiyona girerek yok eder. Böylelikle bakır bozuk paralarımız yeniden parlaklaşırlar.
Basit Malzemeler ile Fen deneyleri
BİR YUMURTAYI YÜZDÜRMEK
Yumurtayı Yüzdürebileceğinden Emin Misin?
MALZEMELER
Su
İki yumurta
Sıvı sabun
Yemek yağı
Tuz
Bardak
Yemek kaşığı
Terazi
İZLENECEK YOL
1. Bir bardağı yarısına kadar su ile doldurun.
2. Suyun içine bir yumurta kırın. Yumurta daha yoğun olduğundan batacaktır.
3. Ardından, bir yemek kaşığı tuzu suya ilave etmeye başlayın. Tuzun çözülmesini sağlamak için suda karıştırın. Gözlemleyin. Yumurtanızı yüzdürmek için ne kadar tuza ihtiyacınız var?
AÇIKLAMA
Bilim hamlesini yapmak için hazır mısınız? Suya daha fazla tuz eklemek suya daha fazla molekülü sıkıştırır. Bu da suyu daha fazla yoğun yapar. Suyun içinde hiç tuz yokken yumurta sudan daha yoğundu ve bu yüzden battı. Yumurtayı yüzdüren şey, suya tuz ekledikten sonra suyun daha yoğun hale gelmesi durumudur. Eğer bir kase tuzlu su ile bir kase temiz suyu ölçerseniz, her ikisi de aynı miktarda yer kaplamasına rağmen, tuzlu su temiz sudan daha ağır gelecektir. Bunun sebebi tuzlu suyun temiz sudan daha yoğun olmasıdır.
Basit Malzemeler ile Fen deneyleri
UÇAN ATAÇLAR
Bir Atacı Suda Nasıl Yüzdürebilirsiniz?
MALZEMELER
Bir kase su
Kağıt mendiller
Ataç
İZLENECEK YOL
1. Bir kap suya bir tane atacı bırakın.
2. Bir kağıt mendili, ataç biraz daha büyük olacak şekilde yırtın.
3. Kağıt mendil parçasını suyun üst kısmına bırakın.
4. Kağıt mendilin üzerine yavaşça bir ataç yerleştirin. Birkaç dakika bekleyin. Şimdi olanları gözlemleyin.
AÇIKLAMA
Eğer bir atacı suya bırakırsanız, ataç batacaktır. Fakat atacı bir parça kağıt mendil üzerine koyarsanız, kağıt mendil batacak ve ataç yüzecektir. Bunun nedeni, su zerreciklerinin birbirlerine yapışarak, her yönden birbirlerini çekmeleridir. Fakat, üzerlerine hiç su zerreciği bulunmadığı için yüzeydeki su zerrecikleri bitişiklerindeki ve altlarındaki zerreciklerle yapışırlar. Bu yüzeyin, ince bir deriye sahipmiş gibi hareket etmesini sağlar. Buna yüzey gerilimi denir. Eğer çok dikkatli olursanız bir atacı suda kağıt mendil yardımı olmadan da yüzdürebilirsiniz.
Basit Malzemeler ile Fen deneyleri
İĞNEYİ YÜZDÜRMEK
Bir İğne Tuvalet Kağıdıyla Suda Yüzer Mi?
MALZEMELER
Bir bardak dolusu ya da bir kase su
Bir iğne
Bir parça tuvalet kağıdı
İZLENECEK YOL
1. İğnenin kuru olduğundan ve sabunlu olmadığından emin olunuz.
2. İğneden her yönde biraz daha geniş olacak şekilde tuvalet kağıdından kare şeklinde bir
parça koparınız.
3. İğneyi kağıdın en üstüne bırakınız.
4. Sonra yavaşça kağıdı suyun üstüne bırakınız.
5. Kağıdın batmasını bekleyiniz. (Kağıdın uçlarını çok hafifçe iterek batmasına yardım edebilirsiniz.)
6. Neler olduğunu gözlemleyiniz.
AÇIKLAMA
Bir damla suyun yüzeyi mümkün olduğu kadar küçük olacak şekilde içeri doğru çekilir,buna “yüzey gerginliği” denir.Yüzeyi çok etkilemeyecek şekilde suyun üstüne iğneyi nazikçe bırakırsanız,iğnenin ağırlığı onu aşağı doğru çekerek yüzeyi çeker.Yüzey aşağı doğru göçtüğü için yüzey gerginliği iğnenin batmasını önleyerek onu yukarı doğru çeker.Yüzey gerginliğinin nedeni; suda 2 hidrojen,1 oksijen atomuna sahip molekül adı verilen küçük parçacıklardır.Bu moleküller suyun her yerinde hareket halindedir fakat birbirlerine çok güçlü bağlarla bağlıdırlar.Yüzeyin altındaki moleküller onlarla eş diğer moleküller tarafından her yöne çekilir;ancak yüzeydeki moleküller içeri doğru ve birbirine doğru çekilir.Yüzey hafifçe bir yay görünümü alır.Yüzeydeki girintinin dibine bakarsanız;suyun yüzeyinde alttakinden daha çok molekül vardır,bu yüzden su yukarı doğru çekilir.
Basit Malzemeler ile Fen deneyleri
BİRKAÇ PATATES ISLAT
Patates Neden Yumuşadı?
MALZEMELER
Küçük bir patates
Bıçak
2 adet tabak
Su
Tuz
Bir parça kağıt
İZLENECEK YOL
1. Küçük bir patatesi uzunlamasına dilimlere ayırınız ve dilimlerin her birinin iki tarafının da düz olmasına dikkat ediniz.
2. Dilimlerin bir kısmını bir tabağa kalanını da başka bir tabağa yerleştiriniz ve iki tabağı da suyla doldurunuz.
3. Tabakların birine iki yemek kaşığı tuz ekleyiniz ve üzerine “tuzlu su” yazan kağıdı
yapıştırınız.
4. Patatesleri 15 dakika suda bırakınız.
5. Patatesleri karşılaştırınız. Sertliklerinde bir farklılık var mı? Neden?
AÇIKLAMA
Ozmos aracılığıyla; su,tuz oranı düşük olan bölgeden tuz oranı yüksek olan bölgeye geçer.Suya tuz eklenmesi,tabakta patatestekinden daha yüksek oranda bir tuz çözeltisi meydana getirir.Sonuç olarak; tuzlu suda ıslanmakta olan patatesin içindeki su,arkasında yumuşak bir patates bırakarak dışarı çıkar. İnsanlar çoğunlukla kereviz ve havuç dilimlerini taze ve gevrek tutmak için temiz suda bırakıp ıslatır. Bu sebzeleri tuzlu suda bekletirseniz ne olur? Bu sebzeleri tuzlu suda bekletirsek bu deneydeki olaylar meydana geleceği için sebzeler yumuşar.
Basit Malzemeler ile Fen deneyleri
KAVANOZDAKİ ŞEKİLLER
Kavanozda Şekil Oluşturabilir Misiniz?
MALZEMELER
Su
Bebek yağı yada yemek yağı
Gıda boyası
Temiz kapaklı plastik kavanoz
İZLENECEK YOL
1. Şişenin 3/4' ünü yemek pişirme yağıyla doldur.
2. Geri kalanın renkli sıvı ile doldur. Renkli sıvıyı gıda boyasıyla suyu karıştırarak elde ediniz.
3. Kapağı sıkıca kapatıp, çalkalamaya başlayınız.
4. Çalkaladıkça çeşitli komik şekillerin kavanozun içinde yüzdüğünü gördünüz mü?
AÇIKLAMA
Yağ ve renkli sıvı birbirine karışmaz. Bunun nedeni suyun yoğunluğunun yağın yoğunluğundan daha fazla olmasıdır. Çalkaladığımızda karışma olmadığı için de değişik şekiller ortaya çıkıyor.
Basit Malzemeler ile Fen deneyleri
SİHİRLİ YUMURTA
Yumurtanın Kabuğu Eriyebilir Mi?
MALZEMELER
Kağıt havlu
Sirke
İyi haşlanmış yumurta
Temiz kapaklı cam kavanoz
İZLENECEK YOL
1. Cam kavanozun içine iyice haşlanmış yumurtayı koyunuz.
2. Yumurtayı tamamıyla sirke içinde kalacak şekilde
kavanozun içine sirkeyi boşaltınız.
3. Kavanozun kapağını sıkıca kapatınız.
4. 1 hafta yumurtayı kavanozun içinde bekletiniz.
5. Bir hafta geçtikten sonra kavanozun içinden sirkeyi boşaltıp, bir kağıt havlu yardımıyla
yumurtayı kurulayınız.
AÇIKLAMA
Sirke asetik asit içerdiği için bir hafta sürede yumurtanın kabuğunu eriterek yok olmasını sağlar.
Basit Malzemeler ile Fen deneyleri
RENK DEĞİŞTİREN KARANFİLLER
Karanfiller Nasıl Renk Değiştirir?
MALZEMELER
3 beyaz karanfil ve 3 bardak
Gıda boyası( kırmızı, sarı, mavi)
Bıçak ve bir miktar su
İZLENECEK YOL
1. Her bardağı yarısına kadar su ile doldurunuz.
2. Su ile dolu olan her bardağa 20-30 damla gıda boyası ilave ediniz.
3. Beyaz karanfillerden bir tanesi renkli sıvıyla dolu bardaklardan birine koyunuz.
4. Diğer 2 karanfili bıçak yardımıyla saplarından(boyuna doğru) 2 kısma ayırınız.
5. Ayırdığımız kısımların her birini farklı renkte sıvıyla dolu bardakların içine koyunuz. Sapın bir
kısmını mavi suya, bir kısmını kırmızı suya koyunuz.
6. Diğer karanfil içinde aynı işlemleri tekrarlayınız.
7. Değişiklikleri gözlemlemek için her iki saatte bir sıvı dolu bardakları kontrol ediniz. Bitkinin
sapı yapraklarına ne oldu, şaşırtıcı değil mi?
AÇIKLAMA
Bitkiler suyu topraktan kökleriyle alırlar. Su kökten yapraklara bitkinin gövdesindeki küçük borular yardımıyla taşınır. Bitkiyi kestiğimiz zaman köklerini kaybederiz belki ama gövdedeki borular su iletimini gerçekleştirmeye devam eder.(kullanılan gıda boyası bitkiye zara vermez.)
Basit Malzemeler ile Fen deneyleri
YOĞUNLUK FARKININ GÖZLENMESİ
Yağı Buzun Altına Nasıl Yerleştirebiliriz?
MALZEMELER
Su
Dondurucu
Yemek yağı
Temiz bir kap
İZLENECEK YOL
1. Temiz kabın içine bir miktar su koyunuz.
2. Daha sonra suyun içine bir iki damla yağ ekleyiniz.
3. Bir süre bekleyelim.Yağın su üzerinde bir tabaka oluşturduğunu gördünüz mü?
4. Daha sonra su ve yağ karışımı bulunan kabı dondurucuya koyup bir iki saat bekleyiniz.
5. Bir kaç saat sonra kabı dondurucuya alıp inceleyiniz. Yağ tabakasının altta toplandığını
gördünüz mü?
AÇIKLAMA
Su donduğunda buza dönüşür. Buza dönüşünce hacmi büyür, yoğunluğu azalır (suyun katı haldeki yoğunluğu 0,5 gr/cm³ iken sıvıyken 1 gr/cm³). Su donduğunda yoğunluğu yağınkinden az olduğu için yağ altta su üstte toplanır.
Basit Malzemeler ile Fen deneyleri
TEREYAĞI
Tereyağı Nasıl Oluşur?
MALZEMELER
Yoğun Krema
Kapaklı kavanoz
İZLENECEK YOL
1. Yoğun kremayı kavanozun içine koyun.
2. Kapağı sıkıca kapayarak çalkalayınız.
3. Krema bilindiği gibi yağ ve protein molekülleri içerir.
Kavanozu çalkaladığımız da ise hareket eden moleküller birbirine yapışır.
4. Krema koyulaşıncaya kadar kavanozu çalkalamaya devam ediniz.
5. Bir süre sonra kavanoz içerisinde katı bir madde ve sıvı olduğunu göreceksiniz.
AÇIKLAMA
Kavanoz içerisinde oluşan madde tereyağıdır. Kavanoz içerisinde kalan sıvı ise kaymak diye adlandırılır. Krema içerisindeki protein, yağ molekülleri birleşerek tereyağı oluşmuştur.
Basit Malzemeler ile Fen deneyleri
YEŞİL MADENİ PARALAR
Paraların Rengi Neden Değişir?
MALZEMELER
Sirke
Madeni para
Kağıt havlu
Çay tabağı
İZLENECEK YOL
1. Kağıt havluyu birkaç kez katlayarak küçültüp koyu bir hal almasını sağlayınız.
2. Katladığınız kağıt havluyu çay tabağına yerleştirerek üzerine biraz sirke dökelim. Kağıt
havlunun sirkeyle tam olarak ıslanmasını sağlayınız
3. Madeni parayı ıslattığımız kağıt havlunun üzerine koyup bir süre bekleyiniz.
4. En iyi sonucu almak istiyorsanız 24 saat bekleyiniz.
AÇIKLAMA
Madeni paranın oksitlenmesi madeni paranın içeriğindeki bakır ile havadaki oksijenin reaksiyona girmesidir. Dolayısıyla bakır oksitlenerek renk değişimi gerçekleşmiş( madeni paranın rengi yeşile dönmüş) kimyasal reaksiyon meydana gelmiştir.
Basit Malzemeler ile Fen deneyleri
SES DALGALARININ YOLCULUĞU
Ses Dalgalarının Varlığını Nasıl Görebilirsiniz?
MALZEMELER
Makas
Plastik çanta
Elastik Bant
Plastik Şişe
Tea-light Mum
İZLENECEK YOL
1. Plastik şişeden bir trampet yapınız.
2. Plastik şişenin alt tabanını kesiniz.
3. Şişenin alt kısmını örtmek için, plastik çantadan bir parça kesiniz.
4. Kestiğiniz plastik parçayı şişe tabanının üstüne sıkıca gerin ve yerleştiriniz.
5. Plastik çanta parçasını sağlamlaştırmak için, elastik bantla bantlayınız.
6. Mumu yakınız.
7. Mumu görebilmek için mumdan yaklaşık 2.5 cm uzaktan şişenin üst noktasını işaretleyiniz.
8. Plastik çanta parçasına parmak ucunuzla hafifçe vurunuz.
9. Alevlere ne oldu?
AÇIKLAMA
Ses dalgalarını göremeyiz. Ses dalgalarını sadece yolculukları sırasında havada meydana getirdikleri titreşimler sayesinde görebilir ve hissedebiliriz. Bir plastik parçasına hafifçe vurduğunuzda, küçük parçacıklar havada titreşimler oluşturur. Bu titreşimler şişenin içinde hareket eder ve mumu söndürür.
Basit Malzemeler ile Fen deneyleri
SİHİRLİ PARA
Havayı Isıttığımızda Ne Olur?
MALZEMELER
Bir Kase Soğuk Su
Madeni Para (şişenin ağzından daha büyük)
Cam Kola Şişesi (küçük ağızlı)
İZLENECEK YOL
1. Bir kaseyi soğuk suyla doldurunuz.
2. Şişenin boynunu ve madeni parayı soğutmak için ikisini de kasedeki suya koyunuz. Bu madeni parayı şişenin ağzına yerleştirdiğimizde hava geçirmez bir mühür yapmamıza yardımcı olur.
3. Madeni parayı şişenin ağzına yerleştiriniz.
4. Ellerinizi şişenin etrafına sarınız ve birkaç saniye bekleyiniz. Paraya ne oldu?
5. Ellerinizi şişeden çekin ve bekleyiniz. Paraya şimdi ne oldu?
AÇIKLAMA
Para neden zıpladı? Şişeyi ellerinizin arasında tuttuğunuzda, şişenin içindeki hava ısınır. Bu da havanın basıncın ya da havanın itiş gücünü değiştirir. Ilık hava şişenin dışındaki serin havayı daha güçlü iter. Parayı zıplamaya zorlayan da budur.
Basit Malzemeler ile Fen deneyleri
TENEKE KUTU EZİCİ
Bir Teneke Kutuyu Yorulmadan Nasıl Ezeriz?
MALZEMELER
Boş teneke meşrubat kutuları
Maş
Isıya dayanıklı eldivenler
Derin bir kap
İZLENECEK YOL
1. Kabın içerisine olabildiğince soğuk su koyunuz.
2. Boş soda tenekelerinin içine dibini örtecek kadar su koyunuz.
3. Isıtıcı üzerine hazırladığınız soda tenekelerini yerleştiriniz.
4. Teneke kutuyu, kaynamaya başlayan sudan baloncuk sesleri duymaya başladıktan ve çıkan su
buharını gözlemledikten sonra 1 dakika daha ısıtıcı üzerinde tutunuz.
5. Maşa yardımıyla teneke kutulardan bir tanesini alıp hızlı bir şekilde ters çevirip soğuk su
dolu kap içerisine batırınız. Ne gözlemlediniz?
6. Tereddüt etmeden tüm kutular için aynı işlemi tekrarlayınız. Bu işlemleri tekrarlarken olayın nasıl gerçekleştiğini, neden olduğunu da dikkatlice gözlem yaparak tahmin etmeye çalışınız.
AÇIKLAMA
Teneke kutuyu ısıtıcı üzerine yerleştirdikten sonra gözlemlediğimiz şey buhar değildir. İnsanların bildiklerinin aksine; buharı göremezsiniz. Neden mi? Çünkü buhar renksiz ve görülemeyen 400 Fahrenhayt derece sıcaklıkta bir gazdır. Buhar ile temas sonucunda ciddi yanıklarla karşılaşabilirsiniz. Gördüğümüz gaz ise sıvının hava içerisindeki çok çok
Basit Malzemeler ile Fen deneyleri
küçük tanecikleridir. Yani bizim gözlemlediğimiz gaz, su buharı dediğimiz, atmosfere karışan çok ufak su damlacıklarıdır.
Teneke kutuyu içerisinde su ısınmadan önce hava ve su vardır. Suyun kaynamasıyla sıvıdan gaza doğru bir hal değişimi olur. Ve oluşan bu su buharı havayı atmosfere yani kutunun dışına doğru iter. Kutuyu ters çevirdiğimizde ve soğuk su kabına daldırdığımızda su buharı yoğunlaşarak su halini alır. Kutunun tamamına yayılan gaz, yoğunlaştığında yalnızca bir iki damla kadar su olur. Çünkü suyun sıvı haldeki molekülleri birbirine çoğu zaman gaz halindeki moleküllerinden daha yakındır. Gaz halden sıvı hale dönüşen az miktardaki sıvı haldeki su, teneke kutunun iç duvarlarına yeterli basınç uygulayamaz. Bu yüzden kutunun dışındaki açık hava basıncı dengelenemez ve kutu ezilir.
Basit Malzemeler ile Fen deneyleri
KARBONDİOKSİT POŞETİ
Bir Poşeti Karbondioksitle Nasıl Patlatabiliriz?
MALZEMELER
Koruyucu gözlükler
Malzemeleri ölçmek için fincan ve kaşık
Sirke
Kabartma tozu
Kilitli buzdolabı poşeti
Tuvalet kağıdı
İZLENECEK YOL
1. Bir parça tuvalet kağıdı koparınız.
2. Bir miktar kabartma tozunu tuvalet kağıdı yardımıyla sarınız, küçük bir bohça haline getiriniz.
3. Sonraki adımlar için birinden yardım alınız. Kilitli buzdolabı poşetini açınız ve içine ¼ fincan sirke dökünüz. Daha sonra poşetin içine yine ¼ fincan ılık su ekleyiniz.
4. Bir lavabo kenarında hazırlamış olduğunuz kabartma tozu bohçasını hızlı bir şekilde poşetin içine bırakın ve hemen poşetin ağzını kapatınız.
5. Poşeti lavabo kenarına koyup seyrediniz. Ne gözlemlediniz?
AÇIKLAMA
Sirke ve kabartma tozunu karıştırdığımızda kimyasal bir tepkime sonucu karbondioksit gazı çıkışı gözlenir. Buradaki malzemeleri kimyasal isimleriyle açıklarsak; sirke asetik asit, kabartma tozu ise sodyum bi karbonattır. Bu iki kimyasalın tepkimesi sonucunda da karbondioksit ve su oluşur.Burada kabartma tozunu peçeteye sarmamızın sebebi ise tepkimeyi geciktirerek poşeti kapamak için zaman elde edebilmektir.
Basit Malzemeler ile Fen deneyleri
KAHVALTIDA DEMİR YEMEK
Acaba Mısır Gevreğinde Demir Var Mı?
MALZEMELER
Demir takviyeli mısır gevreği
Kilitlenebilen plastik şeffaf poşet
Su
Süper güçlü mıknatıs
İZLENECEK YOL
1. Bir fincan mısır gevreği ölçüp kilitlenebilen
poşetin içerisine koyunuz ve poşetin yarısını
suyla doldurunuz. Poşetin ağzını hava almayacak
şekilde kapatıp gevrek çorba kıvamına gelinceye kadar çalkalayınız. Bu işlem uzun sürebilir.
2. Poşeti iyice kapattığınızdan emin olunuz. Poşeti avucunuza alıp ve mıknatısı poşet üzerine yerleştiriniz. Poşeti, mıknatıs poşetin altına gelecek şekilde hızlıca çeviriniz. Poşeti yavaşça dairesel hareketler yaparak, 10-15 dakika kadar çalkalayınız.
3. İki elinizi kullanarak poşeti döndürünüz ve mıknatısı poşetin üzerinde tutunuz. Mıknatısın bulunduğu kısma dikkatle bakınız. Mıknatısın kenarlarındaki küçük siyah noktaları görebiliyor musunuz?
4. Mıknatısın ucunu tutunuz ve yavaşça çekiniz. Bu işlem demirin yığın halinde toplanmasını ve daha iyi görülmesini sağlar.
AÇIKLAMA
Birçok kahvaltılık gevrek mineral demiriyle güçlendirilip desteklenmiştir.
Basit Malzemeler ile Fen deneyleri
Demir, kanımızda oksijeni taşımakla görevli olan hemoglobinin yapısında bulunur. Hemoglobin içeriğindeki demirle kana kırmızı rengini verir.
Demirin eksik olduğu bir diyet aşırı yorgunluğa ve hastalıklara karşı dirençsizliğe sebep olur. Yetişkinler için günlük demir ihtiyacı 18 mg dır.
Basit Malzemeler ile Fen deneyleri
TUZ VE BİLYENİN SIRRI
Bilye Tuz Sütununda Neden Yükselir?
MALZEMELER
Plastik deney tüpü ve kapağı
Bilye
Tuz
İZLENECEK YOL
1. Deney tüpünün ¾ ünü tuzla doldurunuz.
2. Bilyeyi deney tüpünde tuzun üzerine koyunuz.
3. Deney tüpünün ağzını tıpa yardımıyla (veya şişe mantarı) iyice kapatınız. Amacımız bilyeyi deney tüpünün bir ucundan diğer ucuna tuz sütunu boyunca çıkarmak.
4. Deney tüpünü ters çeviriniz ve dik tutunuz. Deney tüpünü yukarı ve aşağı yönlü sallayınız ve bilyenin hareketini gözleyiniz. Bilye tuz sütununun en üstüne çıkana kadar sallamaya devam ediniz.
AÇIKLAMA
Deney tüpü dik olarak yukarı ve aşağı yönlü sallandığında, bilye gerçekten tuz sütunu boyunca yükselecektir. Her sallamadan sonra daha fazla tuz taneciği bilyenin altında kalacaktır. Deney tüpünün her yukarı yönlü sallanışında, tuz ve bilye aynı hızla yukarı yönlü hareket eder. Çünkü tuz tanecikleri daha küçük ve hafiftir. Bu nedenle tuz tanecikleri arasındaki sürtünme bilyeye göre daha fazladır.
Basit Malzemeler ile Fen deneyleri
AKAN SUYUN ENERJİSİ
Suyun sahip olduğu potansiyel enerji nasıl bulunur?
MALZEMELER
Döküm ayak, statif çubuk
Bağlama parçası
Tabanı kesik şişe, su
Kısa cam boru
Tek delikli lastik tıpa
Plastik hortum
Su çarkı, küvet
Şişe tutturucu
İZLENECEK YOL
1. Döküm ayağa statif çubuğu bağlayın bağlama parçasını statif çubuğa bağlayın ve şişe tutturucuyu ekleyin
2. Tabanı kesik şişeye tek delikli lastik tıpa cam boru ve lastik hortumu ekleyiniz
3. Şişeyi hazırladığınız düzenekte ki şişe tutturucuya tutturun
4. Su çarkını küvet içine koyunuz
5. Tabanı kesik şişeye su koyarak hortumun ucundan çıkan suyu çarkın kanatlarına çarptırın ve çarkın hareketlerini gözleyin
AÇIKLAMA
Hidroelektrik santrallerinde elektrik bu yönteme benzer şekilde elde edilir. Çarkın kanatları kinetik enerji kazanarak döner. Su sahip olduğu potansiyel enerjisini başka cisimlere aktararak hareket etmesini sağlar
Basit Malzemeler ile Fen deneyleri
SIKIŞTIRILAN GAZIN CİSME YAPTIĞI ETKİ
Gaz basıncıyla oluşan tepki kuvveti nasıl görülür?
MALZEMELER
Deney tüpü ,iplik
Deliksiz tıpa
Statif çubuk
Üç ayak
İspirto ocağı
Bağlama parçası
Hertz ayağı
İZLENECEK YOL
1.Şekilde görülen düzeneği kuruyoruz
2.Tüpün içerisine az miktarda su koyarak, ağzını tıpa ile fazla sıkı olmadan kapatıyoruz
3.Tüpü şekilde görüldüğü gibi hertz ayağına iki yerden asıyoruz
4.Tüpün hareket esnasında statif çubuğa çarpmaması için uygun konumda bağlıyoruz
5.ispirto ocağı ile tüpteki suyu ısıtarak , tüpü gözlemliyoruz
AÇIKLAMA
Bir lastik balon hava ile şişirildikten sonra ağzı serbest bırakılırsa balonun, çıkan havanın tersi yönünde hareket ettiği görülür. Roketlerin hareketi de lastik balonun hareketine benzetilebilir. Roketin ileri doğru hareketi, dışarıya atılan gaz akımının tepki kuvveti ile sağlanır. Gazı, rokete göre sabit bir çıkış hızı ile atan roketin kütlesi sürekli azalırken, hızı sürekli artar.
Basit Malzemeler ile Fen deneyleri
ÇEKMEYİ DENE
Manyetizma Cisimler Arasından Geçebilir mi?
MALZEMELER
Su
Mıknatıs
Ataç
Temiz bir bardak
Bir parça mukavva
Plastik ya da tahta bir cetvel
İZLENECEK YOL
1. Mukavva kartonun üzerine bir labirent çiziniz. Labirentten ataçları çıkarabilirmisin? Mıknatısı mukavva kartonun alt tarafına atacın altına gelecek şekilde yerleştiriniz. Mıknatısı labirentin arasında hareket ettir. Ne oldu?
2. Bir atacı suyun içinden ıslanmadan kurtarabilir misin? Bir bardağın dörtte üçünü suyla doldur ve içine bir ataç at.Mıknatısı bardağın dışından aşağı ve yukarı hareket ettirerek atacı suyun yüzeyine çıkarmaya çalış ama mıknatısı ıslatmadan.
3. Ataç cetvele tırmanacak mı? Tahta ya da plastik bir cetvel al.Cetveli yerle belli bir açı yapacak şekilde yerleştir.Cetvelin öbür tarafına da mıknatısı yerleştir ve atacı yukarı doğru çıkarmaya çalış.Ne oldu?
AÇIKLAMA
Bir mıknatıs nasıl çeker? Mıknatıs demir, çelik gibi maddeleri çeker, karton, tahta, plastik gibi maddelere ise etki etmez. Manyetizma cisimlerin arasından geçebilir ama mıknatıslanmayan cisimler geçişini engeller.
Basit Malzemeler ile Fen deneyleri
SOĞUK KAYNAYAN SU
Su Neden Kaynıyor Gibi görünüyor?
MALZEMELER
Bardak
Su
Yapıştırıcı bant
Mendil
İZLENECEK YOL
1. Bir bardağın dörtte üçünü suyla doldur.
2. Bardağın başına bir mendil geçir ve mendili bardağın kenarına bir yapıştırıcı bantla tuttur.
3. Mendili bardağın ortasına doğru mendilin ortası yere değinceye kadar ittir.(deney en iyi mendil
biraz ıslakken gerçekleşir.)
4. Elini mendilin üstüne bastır ve bardağı ters çevir.
5. Su dökülmeyecektir bardakta kalacaktır.
6. Mendili gerginleştir ta ki o konkav şekil yok olana kadar.
AÇIKLAMA
Su kaynıyor gibi görünecektir ama aslında su kaynamıyor. Bardağı ters çevirdiğimizde hava alçak basınçtan yüksek basınca doğru hareket eder. Bu hava mendili ve suyu geçmek zorundadır. Suyun içinden geçerken de kabarcıklar oluşmasına neden olur. Böylelikle su kaynıyormuş gibi görünür. Ama gerçekte öyle değildir.
Basit Malzemeler ile Fen deneyleri
ÇARPIŞMA!PATLAMA!
Nasıl Kıvılcım Oluşturabilirsiniz?
MALZEMELER
İki çelik küre
Bir paslı küre
Beyaz kağıt
Alüminyum folyo
Koruyucu gözlük
İZLENECEK YOL
1. Beyaz kağıtla çelik küreleri sarınız.
2. Kağıtla kaplanmış küreleri hızlıca birbirine çarpınız.
3. Şimdide çelik küreyi alüminyum folyo ile sarınız.
4. Paslı küre ile alüminyum folyo sarılı küreyi hızlıca birbirine çarpınız.
5. Hangi çarpışmada kıvılcım oluştuğunu gördünüz?
AÇIKLAMA
Beyaz kağıtla sarılı çelik küreleri birbirine hızlıca çarptığınızda kürelerin birbirine temas ettiği noktada yanık bir yüzey oluşur. Bu çarpışmada alev yoktur fakat kağıdın yandığını görebilirsiniz. Çarpışma sonucu mekanik enerji ısı enerjisine dönüşmüştür.
Paslı küre ile alüminyum folyo sarılı küreyi birbirine hızlıca çarptığınızda açığa çıkan enerji patlama oluşturur ve kıvılcım görülür. Bu, paslı küredeki demir oksit ile alüminyum arasında egzotermik bir tepkime gerçekleştiğini ve ısı açığa çıktığını gösterir. Burada da mekanik enerjinin ısı enerjisine dönüştüğünü söyleyebiliriz.
Basit Malzemeler ile Fen deneyleri
ŞİŞEDEKİ BALON
Plastik Bir Şişedeki Balonu Şişirmek Ne Kadar Zor Olabilir?
MALZEMELER
Balon
Plastik şişe
Çivi
Çekiç
İZLENECEK YOL
1. Balonu şişenin ağzından sarkıtınız ve balonu şişenin ağzına geçiriniz.
2. Derin bir nefes alınız ve balonu şişirmeye çalışınız.
3. Balonu çıkarınız. Çivi ve çekiçle balonun yan tarafında delik açınız.
4. Balonu tekrar şişeye yerleştiriniz, balonu tekrar şişirmeye çalışınız.
5. Balon şişenin büyük bir kısmını kaplayıncaya kadar üfleyiniz.
6. Parmağınızı deliğe koyun ve çekin. Hangi durumda balonu şişirmek daha kolay oldu?
AÇIKLAMA
Balon ilk durumda şişirilemez, çünkü şişenin içi hava molekülleriyle doludur. Hava moleküllerinin yaptığı basınç balonun şişmesini engeller. Şişenin yan tarafında delik açınca şişenin içindeki hava molekülleri dışarı çıkar. Şişenin içindeki ve dışındaki basınç eşitlenir. Balonu tekrar şişirmeye çalıştığımızda balonun şişenin içini doldurduğunu görürüz. Balonu şişirdikten sonra deliği kapatırsak balon şişkin halde kalır. Deliği açtığımızda ise dışarıdaki hava molekülleri şişenin içine girer ve moleküllerin oluşturduğu basınçla balondaki hava molekülleri dışarı çıkar ve balon söner. Şişedeki deliğin daha büyük olması balonun şişme ve sönme hızını artırır. Bu deneyle açık hava basıncının her yönde etkidiğini ve esnek balonun içindeki basınçla dışındaki basıncın eşit olduğunu anlarız.
Basit Malzemeler ile Fen deneyleri
BLENDIRDAKİ PARA
Bir Dolar Paradan Demir Elde Edebilir Misin ?
MMAALLZZEEMMEELLEERR
1 dolar
Mutfak blendırı
Su
Kilitli poşet
İZLENECEK YOL
1. Blendırın yarısını suyla doldur. (3-4 bardak arası )
Gerçek bir 1 doları blendıra atın ve kapağı kapatın
2. Onu öğüt, karıştır ve binlerce parçaya ayrıldığından emin olana kadar sıvılaştır.
3. Para en az 1 dakika öğütüldükten sonra, blendırı durdur ve karışımı kilitli poşete boşaltın.
4. Eline mıknatısı yerleştir ve uç kısmına para su karışımının bulunduğu poşeti yerleştir.Diğer elini poşetin başına yerleştir ve bütün demiri mıknatısa çekmek için bu karışımı öne arkaya sallayınız.
5. Ellerinizi çevirin ve mıknatısa çekilen demire yakından bakın. Demiri ortaya çıkarmak için mıknatısı poşetten yavaşça çekebilirsin.
6. Bir paradaki mürekkebin başka metal yerine demirden oluştuğu nasıl anlaşılır ? Demir
Mıknatısa çekilen metallerin birkaçından biridir.
7. Bu demir iyon mu yoksa elemental demir mi ?
AÇIKLAMA
Paradaki mürekkep manyetik alana güçlü şekilde çekilir. Demir mıknatısa çekilen metallerin birkaçından biridir.İyonlar manyetik alana güçlü bir şekilde çekilmezler.Bu parada manyetik materyallere sahip olmanın makineler tarafından daha kolay okunabilmek gibi avantajı vardır.Hatta sahtekarlığı engelleyebilir.
Basit Malzemeler ile Fen deneyleri
KURU BUZ KRİSTAL KÜRE KÖPRÜĞÜ
Dünyanın en soğuk kristal küresi
MALZEMELER
Dışı pürüzsüz bir kova
Bulaşık deterjanı ve suyun karışımı
18 inç uzunluğunda bir bez parçası
Eldiven
Koruma için gözlük
Birkaç parça kuru buz
İZLENECEK YOL
1. Çapı 12 inçten küçük ve dış yüzeyi pürüzsüz olan bir kap ya da kova seçiniz .
2. Bezden 1 inç genişliğinde ve 18 inç uzunluğunda bir parça kesiniz .
3. Bez parçasını bulaşık deterjanı ve su olan karışımına batırıp ıslayınız.
4. Bol miktarda buğunun oluşması için suyun içine iki ya da üç parça kuru buz koyunuz .
5. Bezi karışımdan çıkarın ve kovanın dış yüzeyinden dikkatlice çekin.Amaç üst yüzeyinin ıslak
olmasını sağlamaktır.
6. Sabunu kovadaki suyun içine koyarsanız, buğuyla birlikte milyonlarca baloncuk kovadan dışarı
çıkacaktır.
7. Su geçirmez bir flaşı buğu yükselirken parlaması için kovaya kuru buzla birlikte koyunuz.
8. Bezi bir sabun tabakası yaratmak için dış yüzeyden çekin ve odanın ışıklarını söndürün.Kristal
baloncuklar acayip parıltı yayacaktır ve buğunun baloncuklardan içeri girip yayıldığını
göreceksiniz.
Basit Malzemeler ile Fen deneyleri
AÇIKLAMA
Kuru buz su buharı ve karbondioksitten oluşmuştur.Kuru buz mal depolarında yiyeceklerin soğuk tutulması için ve temizlik içinde kullanıyor.Deneyde deterjan ve kuru buz su buharı ve karbondioksitle dolu olan buluta benzeyen kristal bir küre oluşmuştur.Büyük baloncuklar patladığında izleyenlerin ilgisini oldukça çekecektir.
Basit Malzemeler ile Fen deneyleri
MAYA
Şeker Miktarı Karbondioksit Çıkışını Değiştirir mi?
MALZEMELER
3 paket maya
Ilık su
3 adet şişe
Huni
3adet balon
Paket lastiği
Şekerli içecekler (kola,portakal suyu,elma suyu)
İZLENECEK YOL
1. Her bir şişeye birer paket maya koyunuz.
2. Daha sonra her bir şişenin 1/4 ‘ ine kadar ılık su koyunuz.
3. Birinci şişenin yarısına kadar kola koyunuz.
4. İkinci ve üçüncü şişelerden birine elma suyu diğerine de portakal suyu koyunuz. Her bir şişeye aynı miktarda sıvı koyduğunuzdan emin olunuz.
5. Her bir şişenin ağzına balon takınız ve paket lastiğiyle sabitleyiniz.
6. Hangi sıvının ağzındaki balonun daha fazla şiştiğini gözlemleyiniz.
AÇIKLAMA
Çok şekerli içecekler mayayla tepkimeye girerek sonunda karbondioksit gazının çıkmasına neden olur.
Basit Malzemeler ile Fen deneyleri
DEMİR PARA PARLATMA
Limon Suyu Eski Bir Parayı Nasıl Etkiler?
MALZEMELER
Limon suyu
Eski , parlaklığını yitirmiş demir bir para
Bardak
Kağıt havlu
İZLENECEK YOL
1. Bardağın içine bir para koyunuz.
2. Daha sonra bardağın içine biraz limon suyu ekleyiniz ama paranın tamamen limon suyuyla örtüldüğünden emin olunuz
3. 5 dakika bekledikten sonra parayı limon suyunun içinden alıp kağıt havlunun üzerine koyunuz.
4. Para nasıl görünüyor ?
AÇIKLAMA
Yeni bir para parlak bakırdan yapılır. Ama bir zaman sonra parlaklığını kaybeder. Çünkü bakır havadaki oksijenle tepkimeye girerek paranın oksitlenmesine sebep olur. Bu parayı limon suyuna koyarsak limon suyunda var olan asitle o oksitin çıkmasını sağlarız ve parlak bir para elde ederiz.
ŞEFFAF YUMURTA
Yarısaydam Bir Yumurta Nasıl Yapılabilir?
MALZEMELER
Çiğ yumurta
Uzun bardak ya da kavanoz
Sirke
İZLENECEK YOL
1. Yumurtayı uzun bir bardağa ya da kavanoza koyunuz ve yumurtanın üstünü kapatacak şekilde sirke ekleyiniz.
2. Yakından baktığınızda kabukta oluşan baloncukları görebilirsiniz. 1gün yumurtayı sirkenin içinde bekletiniz.
3. İkinci gün sirkeyi değiştiriniz, sirkeyi boşaltırken dikkatli olunuz ve yeniden yumurtanın üzerine taze sirke ekleyiniz. 1 hafta boyunca yumurtaya zarar vermeden yumurtayı bekletiniz.
4. 1 hafta sonra sirkeyi dökünüz ve dikkatli bir şekilde yumurtayı su ile durulayınız. Kabuğu gittiğinden yumurta yarı saydam görünür, kalan tek şey yumurtanın narin zarıdır. Yumurtayı kabuğundan ayırmayı başardınız. Yumurtayı yapmadığınızı unutmayın, tavuklar yumurta yapar siz sadece yumurtayı, yumurtaya kuvvetini veren kabuğundan sıyırdınız.
AÇIKLAMA
Yumurtadan çıkan baloncuklar karbondioksit gazıdır. Sirke CH3COOH diye adlandırılan bir asetik asittir. Yumurtanın kabuğu kalsiyum karbonat içerir. Sirke kalsiyum karbonata kimyasal etki gösterir ve kalsiyum karbonatı parçalar. Kalsiyum karbonat ayrılırken kimyasal tepkimeden gördüğünüz baloncuklar oluşur. Kabuğundan kurtulan yumurta da yarısaydam bir hal alır. Eğer daha fazla beklenirse yumurta daha da ilginç bir hal alacaktır.
Basit Malzemeler ile Fen deneyleri
ZIPLAYAN ALEVLER
Mum Alevlerini Nasıl Atlatabilirsiniz?
MALZEMELER
Çakmak
Uzun fitilli bir mum
İZLENECEK YOL
1. Mumu yakınız ve alevi artıncaya kadar bekleyiniz.
Mumun uzun fitilli olmasına dikkat ediniz.
2. Eriyen mumu dikkatlice dökünüz.
3. Yavaşça mumu söndürünüz.
4. Mumu söndürdükten hemen sonra çakmağı yakarak mumun dumanına yaklaştırınız. Mumda bir değişiklik oldu mu?
AÇIKLAMA
Mum tutuşma sıcaklığı düşük gazlardan meydana gelmiştir. Ortamdaki oksijenin de etkisiyle hızla tepkimeye girer ve yanar. Mum eriyerek bir buhar oluşturur. Mumu söndürseniz bile birkaç saniye duman çıkmaya devam eder. Bu gazlar çıkarken başka bir ateşi muma yaklaştırırsak mum tekrar alevlenir.
Basit Malzemeler ile Fen deneyleri
SABUN KABARCIKLARINI YÜZDÜRME
Sabun Kabarcıkları Nasıl Yüzer?
MALZEMELER
Sabun kabarcığı solüsyonu
Sabun kabarcıklarını üflemek için bir çubuk
Üstü açık saydam bir kap (içi boş 38 litrelik bir akvaryum
Pişirme sodasının 125 mililitresi (sodyum bi karbonat)
250 mililitre sirke
Büyük bir camın içine sığa bilecek ve derin olmayan
camdan yapılmış pişirme kabı
İZLENECEK YOL
1. Büyük cam kabı kenarları rahatça görülebilecek şekilde masanın üzerine koyunuz
2. Cam tabağı bu şeffaf kabın dibine yerleştirip içine ilk önce 125 mililitre pişirme sodası daha sonra da 250 mililitre de sirke koyunuz. Tabakta fışırdamanın sebebi nedir? Ne meydana gelir?
3. Tabaktaki fışırdama bitince (yaklaşık bir dakika sonra sabun köpükleri nazikçe uçurun (direk kaba doğru yapmayın çünkü oluşacak tabaktaki madde havayla karışmamalı böyle olursa sabun köpükleri yüzmeyip dibe batacaktır.)
4. Sabun kabarcıklarını karbondioksitte yüzerken gözlemle ve balonun nasıl göründüğünü, ne renk olduğunu birden fazla renklerin görülüp görülemeyeceğini ve renklerin değişip değişmediğini; balonun boyutunu ve konumunu ve bunların değişip değişmediğini not ediniz.
5. Balonları gözlemeyi bitirdiğiniz zaman karışımı suyla ovalayarak kanalın aşağısına doğru cam kaptan boşaltın
6. Büyüteci kağıdın kenarına doğru tutarak ışığın mercek üzerinden geçmesini sağlayınız. Işığın yolunda değişiklik oldu mu?
AÇIKLAMA
Basit Malzemeler ile Fen deneyleri
Pişirme sodasının üzerine sirke döküldüğünde tepkime olur ve karbondioksit açığa çıkar.
Bir sabun kabarcığının renkleri balona düşen beyaz ışığın yansımalarından gelir. Beyaz ışık güneşten veya ampulden çıkan ışık gibi bütün renklerin ışığını içerir. Işığın dalgaları vardır ve dalganın uzunluğu ışığın rengini belirler. Işık bir balondan yansıdığında her dalganın bir kısmı dışarıya yansır. Bir kısmı da içe doğru gider ve iç yüzeyinden yansır.
Eğer sabun kabarcıkları bir dakikadan fazla karbondioksitte yüzdürülürse balonlar yavaşça batmaya başlar. Karbondioksit kabarcıkların içine girerek onları ağırlaştıracaktır.
Basit Malzemeler ile Fen deneyleri
RENK SIÇRAMASI
Renkleri Tanıyalım Mı?
MALZEMELER
3 Şeffaf Plastik Kupa
Su
Yemek Yağı
Sıvı Gıda Boyası
Kurşun Kalem
İZLENECEK YOL
1. Başlamadan önce bir yetişkinle kontrol et.
2. Bir fincanın üçte ikisini suyla diğer fincanın üçte ikisini yağla doldur.
3. Her fincana birkaç damla sıvı yiyecek boyası ekle (damlalar birbirine değmesin diye aralık bırak. Ne oluyor?)
4. Şimdi üçüncü fincanın üçte ikisini suyla doldur. Yeterince yemek yağı dök ki suyun üzerinde ince bir tabaka oluştursun.
5. Eğer sen bu son fincana sıvı yiyecek boyasını eklersen ne olacağını düşünürsün. Bir tahmin yap ve test et.
6. Bir kurşunkalemin ucuyla son fincandaki gıda boyası damlalarından birine dokun. Ne olur?
AÇIKLAMA
Yiyecek boyası suya eklendiği zaman suya karışır. Yiyecek boyası yağa eklendiğinde o küçük bir halkada kalır ve karışmaz. Çünkü yiyecek boyası çoğunlukla sudan yapılmıştır ve su ile yağ karışmaz.
Basit Malzemeler ile Fen deneyleri
Üzerinde yağ tabakası olan su dolu kaba sıvı yiyecek boyası eklenirse her damla yağ ile kaplanır. Eğer kurşunkalemle yağ tabakasına dokundurulursa tabaka kırılır ve boya ile su karışacağından ilginç bir görüntü oluşur.
Basit Malzemeler ile Fen deneyleri
SÜTTE RENK DEĞİŞİMİ
Süt İçine Damlattığın Boyaları Karıştırmadan Karışmalarını Nasıl Sağlarsın?
MALZEMELER
Farklı renklerde gıda boyaları
Süt
Yemek tabağı
Pamuklu çubuk
Bulaşık deterjanı
ı
İZLENECEK YOL
1. Sütü tabağa dökün.
2. Tabağın içine gıda boyalarını damlatınız.
3. Pamuklu çubukları bulaşık deterjanına batırın.
4. Pamuklu çubukların deterjanlı kısımlarını süte dokundurun.
AÇIKLAMA
Süt içerisinde yağlar ve proteinler bulunur ve bunlar birbirleriyle bir bağla bağlıdırlar.Bulaşık deterjanı bu bağların yapısını bozar ve protein ve yağ moleküllerini serbest hale geçirir.Ayrıca süt vb sıvıların yüzey gerilimi bulunur.Bulaşık deterjanı bu gerilimi bozar ve boyaların dağılmasına yol açar.
Basit Malzemeler ile Fen deneyleri
ŞİŞE İÇERİSİNDEKİ YUMURTA
Bir Cam Şişenin İçine Şişenin Ağzından Daha Geniş Bir Yumurtayı Nasıl Geçirebiliriz ?
MALZEMELER
Bir adet haşlanmış yumurta
Bir adet cam şişe (şişenin ağzı yumurtanın çapından büyük olmalı)
8cm×8cm ebadında gazete parçası
1 adet kibrit
İZLENECEK YOL
1. Yumurtanın kabuğunu soyunuz.
2. Gazete parçalarını şişenin ağzından geçecek biçimde şerit şeklinde katlayın.(1cm×8cm)
3. Kibriti yakın ve gazete şeritlerini tutuşturun. Yanan kağıt şeridi şişenin içine atın.
4. yanan ateş sönmeden yumurtayı şişenin ağzına yerleştirin. Bir süre sonra yumurta şişenin içine düşecektir.
AÇIKLAMA
Yumurtanın şişe içerisine geçmesini sağlayan kuvvet, hava basıncıdır. Yanan kağıt, şişe içerisine atılmadan önce şişe içerisindeki hava basıncı dış basınca eşittir. Ancak kağıt parçası atıldığında şişe içindeki hava ısınır ve genleşir. Daha sonra şişenin ağzı yumurta ile kapatıldıktan sonra içerisinde yanan gazete parçası söner.Bir süre sonra şişe içerisindeki hava soğumaya başlar. Soğuyan hava büzülür. Büzülmesi; iç basınçla dış basınç arasındaki farktan meydana gelir. Büzülen hava yumurtayı şişenin içine doğru çekecek ve yumurta şişenin içine düşecektir.
Basit Malzemeler ile Fen deneyleri
PARMAK İZİ
Her zaman sahip olduğun fakat hep arkanda bıraktığın şey nedir?
MALZEMELER
Beyaz Kağıt
Kalem
Yapıştırıcı bant
İZLENECEK YOL
1. Bir kalem alınız ve küçük bir kare oluşuncaya kadar
kağıdı karalayınız.
2. Daha sonra işaret parmağınızı bu karenin üzerine iyice sürtünüz.
3. Elinize şeffaf bir bant alıp işaret parmağınızın üzerine bastırıp ve çekiniz.
4. Son olarak parmağınızın üzerine bastırdığınız bandı küçük bir beyaz kâğıt üzerine yapıştırınız. Artık parmak izinizi görebilir ve şekli hakkında yorum yapabilirsiniz.
AÇIKLAMA
Çoğu insanın parmak izi Helezon (sarmal), ilmik veya kemer şeklindedir.
Helezon
İlmik
Kemer
Basit Malzemeler ile Fen deneyleri
İki parmak izi hiçbir zaman birbirine tamamıyla benzemez. Uluslar arası bir bilim deneyinin parçası olmak için bu deneyi deneyebilirsiniz.
Basit Malzemeler ile Fen deneyleri
KAĞITTAN KÖPRÜ
100 Tane Demir Parayı Taşıyan, Kâğıttan Bir Köprü Yapabilir Misin?
MALZEMELER
8 tane ½ ’’ x 11 ’’ boyutunda kâğıt
6 tane kitap
100 tane demir para
Cetvel
İZLENECEK YOL
1. Aynı yükseklikte iki kitap bloğu hazırlayın ve
birbirinden 15 cm uzağa koyun
2. Her iki ucu bu bloklara gelecek şekilde kağıdı üzerine koyun
3. Köprünün üzerine birkaç tane demir para koyun ve yıkılıncaya kadar kaç tane para taşıyabiliyor izleyin.
AÇIKLAMA
Demir paralar köprünün merkezine doğru koyulduğunda köprü daha dayanıksız olur ve daha az demir para taşır. Köprünün üzerine dağıtıldığında daha dayanıklı olur ve daha çok demir para taşır.Ayrıca kağıt gibi materyalin bir sürü demir parayı taşımasının yolu;kağıdın şeklini değiştirmek,tüp şeklinde yuvarlamak,kıvırmak ya da katlamaktır.
Basit Malzemeler ile Fen deneyleri
Soda Sirke deneyi
Mumun Sönmesinin Nedeni....?
MALZEMELER
Uçları kesilmiş iki kola şişesi
Katı soda
Sirke
Mum
Tel
Beher
İZLENECEK YOL
1. Mumu telle bağlayınız.
2. Uçları kesik olan şişenin birisinin içerisine telden tutarak uzatınız ve mumun sönmediğini gözlemleyiniz.
3. Daha sonra şişenin içerisine sirke koyunuz ve üzerine katı soda ilave ediniz.
4. Tepkime gerçekleştikten sonra yanan mumu yine tel yardımıyla şişenin içerisine uzatınız ve söndüğünü gözlemleyiniz.
5. Daha sonra içerisindeki sıvı dökülmeyecek şekilde diğer boş şişeye içindeki gazı boşaltınız.
6. Ve son olarak yanan mumu bu şişenin içerisine boşaltın ve söndüğünü gözlemleyiniz.
AÇIKLAMA
Sirke ile sodanın tepkimesi sonucunda karbondioksit gazı açığa çıkar.Karbondioksit havadan daha ağır bir gaz olduğu için şişenin içerisinde kalır.Ve yanan mum şişenin içerisinde hava alamayarak söner.Karbondioksit sıvıdan ağır olduğu için diğer şişeye rahatlıkla boşaltılabilir.Ve yanan mum yine bu şişe içerisinde de hava alamayarak söner.
Basit Malzemeler ile Fen deneyleri
ÇİKOLATA YAPRAĞI
YAPIMI
Bir Çikolata Yaprağı Nasıl Yapılır?
MALZEMELER
Kase
Tencere
Çikolata
Tencere Tutacağı
Gül Yaprakları
Temiz Boya Fırçası
İZLENECEK YOL
1. Birkaç tane gül yaprağı toplayınız.
2. Yaprakları yıkayınız ve onları dikkatlice kurulayınız.
3. Tencerenin içine sıcak suyu dökünüz.
4. Kaseyi tencerenin içine dikkatlice koyunuz. ( Kasenin içine su girmediğinden emin olunuz.)
5. Kasenin içine birkaç çikolata parçası koyunuz. ( Suyun sıcaklığı çikolatayı eritecek ve çikolata yoğun bir sıvıya dönüşecek.)
6. İçinde çikolata dolu kase bulunan tencereyi, tencere tutacağı yardımıyla kaldırıp masanın üzerine koyunuz.
7. Yaprakların üzerine koyduğunuz çikolatayı boya fırçası kullanarak boyayınız.
AÇIKLAMA
Çikolata soğumaya başladığı zaman; tekrar bir katıya dönüşecek ve yaprakların şeklini alacaktır.
Yeni çikolata yapraklarını göstermek için; gerçek yaprakları soyup çıkarınız.
Basit Malzemeler ile Fen deneyleri
KARANLIK ODADA GÖKKUŞAĞI
Karanlık Bir Odada Gökkuşağı Nasıl Oluşturulur?
MALZEMELER
Bant
Su
Ayna
Makas
Beyaz Kart
Karanlık Oda
Temiz Plastik Kutu
El Feneri veya Cep Feneri
Kalın, Siyah Kağıt
İZLENCEK YOL
1. Siyah kağıdı kullanarak, el fenerinin şeklini kesip çıkartınız.( Işığın geldiği yerin etrafını)
2. Kesip çıkartmış olduğunuz siyah kağıdın ortasında küçük bir parça kesiniz.
3. Sonra bu ortası delik siyah kağıdı bant yardımıyla el fenerinin üzerine yapıştırınız.
4. Plastik kutunun yarısını suyla doldurunuz.
5. Aynayı kutunun dibine dayayıp, bir köşede bulunacak şekilde suyun içine koyunuz.
6. El fenerini çalıştırınız. Böylece aynanın üstünde, suya doğru ,ışık ışınları parlayacaktır. (El
feneri kabın dışında olmalı ve suyun içine batmamalı)
7. Beyaz kağıdı tutunuz. Böylece aynadan gelen yansıyan ışın, beyaz kağıdın üzerinde parlayacaktır.
Basit Malzemeler ile Fen deneyleri
AÇIKLAMA
Beyaz kağıdın üzerinde bir gökkuşağı göreceksiniz. Işık ışınları suya
doğru hareket ettiğinde ,ışınlar yavaşlayıp kırılırlar. Gökkuşağının
oluşturmuş olduğu 7 farklı renk , farklı hızlarda hareket eder ve
bundan dolayı her bir renk, zayıfça farklı köşelere kırılır.
Ayna farklı renkler yansıtır. Böylece 7 ayrılmış rengin gökkuşağını
veya spektrumunu görebilirsiniz.
Basit Malzemeler ile Fen deneyleri
PARLAK BOZUK PARALAR
Bozuk Paraları Nasıl Parlatırız?
MALZEMELER
Kağıt havlu
Limon suyu
Plastik kap
Kirli eski bakır bozuk para
İZLENECEK YOL
1. Plastik kaba bir miktar limon suyu koyun.
2. Kirli bakır bozuk paraları içine atın.
3. Limonlu suyun içinde 2-3 dakika bastırın.
4. Bakır bozuk paraları kaptan çıkarınız.
5. Kağıt havluyla kurulayınız.
AÇIKLAMA
Havadaki oksijen bakırla reaksiyona girip bakır bozuk paraları kirli gösteren bakırsal bir oksit tabakası oluşturur. Limon suyundaki asit ise bu tabakayı bakırla reaksiyona girerek yok eder. Böylelikle bakır bozuk paralarımız yeniden parlaklaşırlar.
Basit Malzemeler ile Fen deneyleri
BİR YUMURTAYI YÜZDÜRMEK
Yumurtayı Yüzdürebileceğinden Emin Misin?
MALZEMELER
Su
İki yumurta
Sıvı sabun
Yemek yağı
Tuz
Bardak
Yemek kaşığı
Terazi
İZLENECEK YOL
1. Bir bardağı yarısına kadar su ile doldurun.
2. Suyun içine bir yumurta kırın. Yumurta daha yoğun olduğundan batacaktır.
3. Ardından, bir yemek kaşığı tuzu suya ilave etmeye başlayın. Tuzun çözülmesini sağlamak için suda karıştırın. Gözlemleyin. Yumurtanızı yüzdürmek için ne kadar tuza ihtiyacınız var?
AÇIKLAMA
Bilim hamlesini yapmak için hazır mısınız? Suya daha fazla tuz eklemek suya daha fazla molekülü sıkıştırır. Bu da suyu daha fazla yoğun yapar. Suyun içinde hiç tuz yokken yumurta sudan daha yoğundu ve bu yüzden battı. Yumurtayı yüzdüren şey, suya tuz ekledikten sonra suyun daha yoğun hale gelmesi durumudur. Eğer bir kase tuzlu su ile bir kase temiz suyu ölçerseniz, her ikisi de aynı miktarda yer kaplamasına rağmen, tuzlu su temiz sudan daha ağır gelecektir. Bunun sebebi tuzlu suyun temiz sudan daha yoğun olmasıdır.
Basit Malzemeler ile Fen deneyleri
UÇAN ATAÇLAR
Bir Atacı Suda Nasıl Yüzdürebilirsiniz?
MALZEMELER
Bir kase su
Kağıt mendiller
Ataç
İZLENECEK YOL
1. Bir kap suya bir tane atacı bırakın.
2. Bir kağıt mendili, ataç biraz daha büyük olacak şekilde yırtın.
3. Kağıt mendil parçasını suyun üst kısmına bırakın.
4. Kağıt mendilin üzerine yavaşça bir ataç yerleştirin. Birkaç dakika bekleyin. Şimdi olanları gözlemleyin.
AÇIKLAMA
Eğer bir atacı suya bırakırsanız, ataç batacaktır. Fakat atacı bir parça kağıt mendil üzerine koyarsanız, kağıt mendil batacak ve ataç yüzecektir. Bunun nedeni, su zerreciklerinin birbirlerine yapışarak, her yönden birbirlerini çekmeleridir. Fakat, üzerlerine hiç su zerreciği bulunmadığı için yüzeydeki su zerrecikleri bitişiklerindeki ve altlarındaki zerreciklerle yapışırlar. Bu yüzeyin, ince bir deriye sahipmiş gibi hareket etmesini sağlar. Buna yüzey gerilimi denir. Eğer çok dikkatli olursanız bir atacı suda kağıt mendil yardımı olmadan da yüzdürebilirsiniz.
Basit Malzemeler ile Fen deneyleri
İĞNEYİ YÜZDÜRMEK
Bir İğne Tuvalet Kağıdıyla Suda Yüzer Mi?
MALZEMELER
Bir bardak dolusu ya da bir kase su
Bir iğne
Bir parça tuvalet kağıdı
İZLENECEK YOL
1. İğnenin kuru olduğundan ve sabunlu olmadığından emin olunuz.
2. İğneden her yönde biraz daha geniş olacak şekilde tuvalet kağıdından kare şeklinde bir
parça koparınız.
3. İğneyi kağıdın en üstüne bırakınız.
4. Sonra yavaşça kağıdı suyun üstüne bırakınız.
5. Kağıdın batmasını bekleyiniz. (Kağıdın uçlarını çok hafifçe iterek batmasına yardım edebilirsiniz.)
6. Neler olduğunu gözlemleyiniz.
AÇIKLAMA
Bir damla suyun yüzeyi mümkün olduğu kadar küçük olacak şekilde içeri doğru çekilir,buna “yüzey gerginliği” denir.Yüzeyi çok etkilemeyecek şekilde suyun üstüne iğneyi nazikçe bırakırsanız,iğnenin ağırlığı onu aşağı doğru çekerek yüzeyi çeker.Yüzey aşağı doğru göçtüğü için yüzey gerginliği iğnenin batmasını önleyerek onu yukarı doğru çeker.Yüzey gerginliğinin nedeni; suda 2 hidrojen,1 oksijen atomuna sahip molekül adı verilen küçük parçacıklardır.Bu moleküller suyun her yerinde hareket halindedir fakat birbirlerine çok güçlü bağlarla bağlıdırlar.Yüzeyin altındaki moleküller onlarla eş diğer moleküller tarafından her yöne çekilir;ancak yüzeydeki moleküller içeri doğru ve birbirine doğru çekilir.Yüzey hafifçe bir yay görünümü alır.Yüzeydeki girintinin dibine bakarsanız;suyun yüzeyinde alttakinden daha çok molekül vardır,bu yüzden su yukarı doğru çekilir.
Basit Malzemeler ile Fen deneyleri
BİRKAÇ PATATES ISLAT
Patates Neden Yumuşadı?
MALZEMELER
Küçük bir patates
Bıçak
2 adet tabak
Su
Tuz
Bir parça kağıt
İZLENECEK YOL
1. Küçük bir patatesi uzunlamasına dilimlere ayırınız ve dilimlerin her birinin iki tarafının da düz olmasına dikkat ediniz.
2. Dilimlerin bir kısmını bir tabağa kalanını da başka bir tabağa yerleştiriniz ve iki tabağı da suyla doldurunuz.
3. Tabakların birine iki yemek kaşığı tuz ekleyiniz ve üzerine “tuzlu su” yazan kağıdı
yapıştırınız.
4. Patatesleri 15 dakika suda bırakınız.
5. Patatesleri karşılaştırınız. Sertliklerinde bir farklılık var mı? Neden?
AÇIKLAMA
Ozmos aracılığıyla; su,tuz oranı düşük olan bölgeden tuz oranı yüksek olan bölgeye geçer.Suya tuz eklenmesi,tabakta patatestekinden daha yüksek oranda bir tuz çözeltisi meydana getirir.Sonuç olarak; tuzlu suda ıslanmakta olan patatesin içindeki su,arkasında yumuşak bir patates bırakarak dışarı çıkar. İnsanlar çoğunlukla kereviz ve havuç dilimlerini taze ve gevrek tutmak için temiz suda bırakıp ıslatır. Bu sebzeleri tuzlu suda bekletirseniz ne olur? Bu sebzeleri tuzlu suda bekletirsek bu deneydeki olaylar meydana geleceği için sebzeler yumuşar.
Basit Malzemeler ile Fen deneyleri
KAVANOZDAKİ ŞEKİLLER
Kavanozda Şekil Oluşturabilir Misiniz?
MALZEMELER
Su
Bebek yağı yada yemek yağı
Gıda boyası
Temiz kapaklı plastik kavanoz
İZLENECEK YOL
1. Şişenin 3/4' ünü yemek pişirme yağıyla doldur.
2. Geri kalanın renkli sıvı ile doldur. Renkli sıvıyı gıda boyasıyla suyu karıştırarak elde ediniz.
3. Kapağı sıkıca kapatıp, çalkalamaya başlayınız.
4. Çalkaladıkça çeşitli komik şekillerin kavanozun içinde yüzdüğünü gördünüz mü?
AÇIKLAMA
Yağ ve renkli sıvı birbirine karışmaz. Bunun nedeni suyun yoğunluğunun yağın yoğunluğundan daha fazla olmasıdır. Çalkaladığımızda karışma olmadığı için de değişik şekiller ortaya çıkıyor.
Basit Malzemeler ile Fen deneyleri
SİHİRLİ YUMURTA
Yumurtanın Kabuğu Eriyebilir Mi?
MALZEMELER
Kağıt havlu
Sirke
İyi haşlanmış yumurta
Temiz kapaklı cam kavanoz
İZLENECEK YOL
1. Cam kavanozun içine iyice haşlanmış yumurtayı koyunuz.
2. Yumurtayı tamamıyla sirke içinde kalacak şekilde
kavanozun içine sirkeyi boşaltınız.
3. Kavanozun kapağını sıkıca kapatınız.
4. 1 hafta yumurtayı kavanozun içinde bekletiniz.
5. Bir hafta geçtikten sonra kavanozun içinden sirkeyi boşaltıp, bir kağıt havlu yardımıyla
yumurtayı kurulayınız.
AÇIKLAMA
Sirke asetik asit içerdiği için bir hafta sürede yumurtanın kabuğunu eriterek yok olmasını sağlar.
Basit Malzemeler ile Fen deneyleri
RENK DEĞİŞTİREN KARANFİLLER
Karanfiller Nasıl Renk Değiştirir?
MALZEMELER
3 beyaz karanfil ve 3 bardak
Gıda boyası( kırmızı, sarı, mavi)
Bıçak ve bir miktar su
İZLENECEK YOL
1. Her bardağı yarısına kadar su ile doldurunuz.
2. Su ile dolu olan her bardağa 20-30 damla gıda boyası ilave ediniz.
3. Beyaz karanfillerden bir tanesi renkli sıvıyla dolu bardaklardan birine koyunuz.
4. Diğer 2 karanfili bıçak yardımıyla saplarından(boyuna doğru) 2 kısma ayırınız.
5. Ayırdığımız kısımların her birini farklı renkte sıvıyla dolu bardakların içine koyunuz. Sapın bir
kısmını mavi suya, bir kısmını kırmızı suya koyunuz.
6. Diğer karanfil içinde aynı işlemleri tekrarlayınız.
7. Değişiklikleri gözlemlemek için her iki saatte bir sıvı dolu bardakları kontrol ediniz. Bitkinin
sapı yapraklarına ne oldu, şaşırtıcı değil mi?
AÇIKLAMA
Bitkiler suyu topraktan kökleriyle alırlar. Su kökten yapraklara bitkinin gövdesindeki küçük borular yardımıyla taşınır. Bitkiyi kestiğimiz zaman köklerini kaybederiz belki ama gövdedeki borular su iletimini gerçekleştirmeye devam eder.(kullanılan gıda boyası bitkiye zara vermez.)
Basit Malzemeler ile Fen deneyleri
YOĞUNLUK FARKININ GÖZLENMESİ
Yağı Buzun Altına Nasıl Yerleştirebiliriz?
MALZEMELER
Su
Dondurucu
Yemek yağı
Temiz bir kap
İZLENECEK YOL
1. Temiz kabın içine bir miktar su koyunuz.
2. Daha sonra suyun içine bir iki damla yağ ekleyiniz.
3. Bir süre bekleyelim.Yağın su üzerinde bir tabaka oluşturduğunu gördünüz mü?
4. Daha sonra su ve yağ karışımı bulunan kabı dondurucuya koyup bir iki saat bekleyiniz.
5. Bir kaç saat sonra kabı dondurucuya alıp inceleyiniz. Yağ tabakasının altta toplandığını
gördünüz mü?
AÇIKLAMA
Su donduğunda buza dönüşür. Buza dönüşünce hacmi büyür, yoğunluğu azalır (suyun katı haldeki yoğunluğu 0,5 gr/cm³ iken sıvıyken 1 gr/cm³). Su donduğunda yoğunluğu yağınkinden az olduğu için yağ altta su üstte toplanır.
Basit Malzemeler ile Fen deneyleri
TEREYAĞI
Tereyağı Nasıl Oluşur?
MALZEMELER
Yoğun Krema
Kapaklı kavanoz
İZLENECEK YOL
1. Yoğun kremayı kavanozun içine koyun.
2. Kapağı sıkıca kapayarak çalkalayınız.
3. Krema bilindiği gibi yağ ve protein molekülleri içerir.
Kavanozu çalkaladığımız da ise hareket eden moleküller birbirine yapışır.
4. Krema koyulaşıncaya kadar kavanozu çalkalamaya devam ediniz.
5. Bir süre sonra kavanoz içerisinde katı bir madde ve sıvı olduğunu göreceksiniz.
AÇIKLAMA
Kavanoz içerisinde oluşan madde tereyağıdır. Kavanoz içerisinde kalan sıvı ise kaymak diye adlandırılır. Krema içerisindeki protein, yağ molekülleri birleşerek tereyağı oluşmuştur.
Basit Malzemeler ile Fen deneyleri
YEŞİL MADENİ PARALAR
Paraların Rengi Neden Değişir?
MALZEMELER
Sirke
Madeni para
Kağıt havlu
Çay tabağı
İZLENECEK YOL
1. Kağıt havluyu birkaç kez katlayarak küçültüp koyu bir hal almasını sağlayınız.
2. Katladığınız kağıt havluyu çay tabağına yerleştirerek üzerine biraz sirke dökelim. Kağıt
havlunun sirkeyle tam olarak ıslanmasını sağlayınız
3. Madeni parayı ıslattığımız kağıt havlunun üzerine koyup bir süre bekleyiniz.
4. En iyi sonucu almak istiyorsanız 24 saat bekleyiniz.
AÇIKLAMA
Madeni paranın oksitlenmesi madeni paranın içeriğindeki bakır ile havadaki oksijenin reaksiyona girmesidir. Dolayısıyla bakır oksitlenerek renk değişimi gerçekleşmiş( madeni paranın rengi yeşile dönmüş) kimyasal reaksiyon meydana gelmiştir.
Basit Malzemeler ile Fen deneyleri
SES DALGALARININ YOLCULUĞU
Ses Dalgalarının Varlığını Nasıl Görebilirsiniz?
MALZEMELER
Makas
Plastik çanta
Elastik Bant
Plastik Şişe
Tea-light Mum
İZLENECEK YOL
1. Plastik şişeden bir trampet yapınız.
2. Plastik şişenin alt tabanını kesiniz.
3. Şişenin alt kısmını örtmek için, plastik çantadan bir parça kesiniz.
4. Kestiğiniz plastik parçayı şişe tabanının üstüne sıkıca gerin ve yerleştiriniz.
5. Plastik çanta parçasını sağlamlaştırmak için, elastik bantla bantlayınız.
6. Mumu yakınız.
7. Mumu görebilmek için mumdan yaklaşık 2.5 cm uzaktan şişenin üst noktasını işaretleyiniz.
8. Plastik çanta parçasına parmak ucunuzla hafifçe vurunuz.
9. Alevlere ne oldu?
AÇIKLAMA
Ses dalgalarını göremeyiz. Ses dalgalarını sadece yolculukları sırasında havada meydana getirdikleri titreşimler sayesinde görebilir ve hissedebiliriz. Bir plastik parçasına hafifçe vurduğunuzda, küçük parçacıklar havada titreşimler oluşturur. Bu titreşimler şişenin içinde hareket eder ve mumu söndürür.
Basit Malzemeler ile Fen deneyleri
SİHİRLİ PARA
Havayı Isıttığımızda Ne Olur?
MALZEMELER
Bir Kase Soğuk Su
Madeni Para (şişenin ağzından daha büyük)
Cam Kola Şişesi (küçük ağızlı)
İZLENECEK YOL
1. Bir kaseyi soğuk suyla doldurunuz.
2. Şişenin boynunu ve madeni parayı soğutmak için ikisini de kasedeki suya koyunuz. Bu madeni parayı şişenin ağzına yerleştirdiğimizde hava geçirmez bir mühür yapmamıza yardımcı olur.
3. Madeni parayı şişenin ağzına yerleştiriniz.
4. Ellerinizi şişenin etrafına sarınız ve birkaç saniye bekleyiniz. Paraya ne oldu?
5. Ellerinizi şişeden çekin ve bekleyiniz. Paraya şimdi ne oldu?
AÇIKLAMA
Para neden zıpladı? Şişeyi ellerinizin arasında tuttuğunuzda, şişenin içindeki hava ısınır. Bu da havanın basıncın ya da havanın itiş gücünü değiştirir. Ilık hava şişenin dışındaki serin havayı daha güçlü iter. Parayı zıplamaya zorlayan da budur.
Basit Malzemeler ile Fen deneyleri
TENEKE KUTU EZİCİ
Bir Teneke Kutuyu Yorulmadan Nasıl Ezeriz?
MALZEMELER
Boş teneke meşrubat kutuları
Maş
Isıya dayanıklı eldivenler
Derin bir kap
İZLENECEK YOL
1. Kabın içerisine olabildiğince soğuk su koyunuz.
2. Boş soda tenekelerinin içine dibini örtecek kadar su koyunuz.
3. Isıtıcı üzerine hazırladığınız soda tenekelerini yerleştiriniz.
4. Teneke kutuyu, kaynamaya başlayan sudan baloncuk sesleri duymaya başladıktan ve çıkan su
buharını gözlemledikten sonra 1 dakika daha ısıtıcı üzerinde tutunuz.
5. Maşa yardımıyla teneke kutulardan bir tanesini alıp hızlı bir şekilde ters çevirip soğuk su
dolu kap içerisine batırınız. Ne gözlemlediniz?
6. Tereddüt etmeden tüm kutular için aynı işlemi tekrarlayınız. Bu işlemleri tekrarlarken olayın nasıl gerçekleştiğini, neden olduğunu da dikkatlice gözlem yaparak tahmin etmeye çalışınız.
AÇIKLAMA
Teneke kutuyu ısıtıcı üzerine yerleştirdikten sonra gözlemlediğimiz şey buhar değildir. İnsanların bildiklerinin aksine; buharı göremezsiniz. Neden mi? Çünkü buhar renksiz ve görülemeyen 400 Fahrenhayt derece sıcaklıkta bir gazdır. Buhar ile temas sonucunda ciddi yanıklarla karşılaşabilirsiniz. Gördüğümüz gaz ise sıvının hava içerisindeki çok çok
Basit Malzemeler ile Fen deneyleri
küçük tanecikleridir. Yani bizim gözlemlediğimiz gaz, su buharı dediğimiz, atmosfere karışan çok ufak su damlacıklarıdır.
Teneke kutuyu içerisinde su ısınmadan önce hava ve su vardır. Suyun kaynamasıyla sıvıdan gaza doğru bir hal değişimi olur. Ve oluşan bu su buharı havayı atmosfere yani kutunun dışına doğru iter. Kutuyu ters çevirdiğimizde ve soğuk su kabına daldırdığımızda su buharı yoğunlaşarak su halini alır. Kutunun tamamına yayılan gaz, yoğunlaştığında yalnızca bir iki damla kadar su olur. Çünkü suyun sıvı haldeki molekülleri birbirine çoğu zaman gaz halindeki moleküllerinden daha yakındır. Gaz halden sıvı hale dönüşen az miktardaki sıvı haldeki su, teneke kutunun iç duvarlarına yeterli basınç uygulayamaz. Bu yüzden kutunun dışındaki açık hava basıncı dengelenemez ve kutu ezilir.
Basit Malzemeler ile Fen deneyleri
KARBONDİOKSİT POŞETİ
Bir Poşeti Karbondioksitle Nasıl Patlatabiliriz?
MALZEMELER
Koruyucu gözlükler
Malzemeleri ölçmek için fincan ve kaşık
Sirke
Kabartma tozu
Kilitli buzdolabı poşeti
Tuvalet kağıdı
İZLENECEK YOL
1. Bir parça tuvalet kağıdı koparınız.
2. Bir miktar kabartma tozunu tuvalet kağıdı yardımıyla sarınız, küçük bir bohça haline getiriniz.
3. Sonraki adımlar için birinden yardım alınız. Kilitli buzdolabı poşetini açınız ve içine ¼ fincan sirke dökünüz. Daha sonra poşetin içine yine ¼ fincan ılık su ekleyiniz.
4. Bir lavabo kenarında hazırlamış olduğunuz kabartma tozu bohçasını hızlı bir şekilde poşetin içine bırakın ve hemen poşetin ağzını kapatınız.
5. Poşeti lavabo kenarına koyup seyrediniz. Ne gözlemlediniz?
AÇIKLAMA
Sirke ve kabartma tozunu karıştırdığımızda kimyasal bir tepkime sonucu karbondioksit gazı çıkışı gözlenir. Buradaki malzemeleri kimyasal isimleriyle açıklarsak; sirke asetik asit, kabartma tozu ise sodyum bi karbonattır. Bu iki kimyasalın tepkimesi sonucunda da karbondioksit ve su oluşur.Burada kabartma tozunu peçeteye sarmamızın sebebi ise tepkimeyi geciktirerek poşeti kapamak için zaman elde edebilmektir.
Basit Malzemeler ile Fen deneyleri
KAHVALTIDA DEMİR YEMEK
Acaba Mısır Gevreğinde Demir Var Mı?
MALZEMELER
Demir takviyeli mısır gevreği
Kilitlenebilen plastik şeffaf poşet
Su
Süper güçlü mıknatıs
İZLENECEK YOL
1. Bir fincan mısır gevreği ölçüp kilitlenebilen
poşetin içerisine koyunuz ve poşetin yarısını
suyla doldurunuz. Poşetin ağzını hava almayacak
şekilde kapatıp gevrek çorba kıvamına gelinceye kadar çalkalayınız. Bu işlem uzun sürebilir.
2. Poşeti iyice kapattığınızdan emin olunuz. Poşeti avucunuza alıp ve mıknatısı poşet üzerine yerleştiriniz. Poşeti, mıknatıs poşetin altına gelecek şekilde hızlıca çeviriniz. Poşeti yavaşça dairesel hareketler yaparak, 10-15 dakika kadar çalkalayınız.
3. İki elinizi kullanarak poşeti döndürünüz ve mıknatısı poşetin üzerinde tutunuz. Mıknatısın bulunduğu kısma dikkatle bakınız. Mıknatısın kenarlarındaki küçük siyah noktaları görebiliyor musunuz?
4. Mıknatısın ucunu tutunuz ve yavaşça çekiniz. Bu işlem demirin yığın halinde toplanmasını ve daha iyi görülmesini sağlar.
AÇIKLAMA
Birçok kahvaltılık gevrek mineral demiriyle güçlendirilip desteklenmiştir.
Basit Malzemeler ile Fen deneyleri
Demir, kanımızda oksijeni taşımakla görevli olan hemoglobinin yapısında bulunur. Hemoglobin içeriğindeki demirle kana kırmızı rengini verir.
Demirin eksik olduğu bir diyet aşırı yorgunluğa ve hastalıklara karşı dirençsizliğe sebep olur. Yetişkinler için günlük demir ihtiyacı 18 mg dır.
Basit Malzemeler ile Fen deneyleri
TUZ VE BİLYENİN SIRRI
Bilye Tuz Sütununda Neden Yükselir?
MALZEMELER
Plastik deney tüpü ve kapağı
Bilye
Tuz
İZLENECEK YOL
1. Deney tüpünün ¾ ünü tuzla doldurunuz.
2. Bilyeyi deney tüpünde tuzun üzerine koyunuz.
3. Deney tüpünün ağzını tıpa yardımıyla (veya şişe mantarı) iyice kapatınız. Amacımız bilyeyi deney tüpünün bir ucundan diğer ucuna tuz sütunu boyunca çıkarmak.
4. Deney tüpünü ters çeviriniz ve dik tutunuz. Deney tüpünü yukarı ve aşağı yönlü sallayınız ve bilyenin hareketini gözleyiniz. Bilye tuz sütununun en üstüne çıkana kadar sallamaya devam ediniz.
AÇIKLAMA
Deney tüpü dik olarak yukarı ve aşağı yönlü sallandığında, bilye gerçekten tuz sütunu boyunca yükselecektir. Her sallamadan sonra daha fazla tuz taneciği bilyenin altında kalacaktır. Deney tüpünün her yukarı yönlü sallanışında, tuz ve bilye aynı hızla yukarı yönlü hareket eder. Çünkü tuz tanecikleri daha küçük ve hafiftir. Bu nedenle tuz tanecikleri arasındaki sürtünme bilyeye göre daha fazladır.
Basit Malzemeler ile Fen deneyleri
AKAN SUYUN ENERJİSİ
Suyun sahip olduğu potansiyel enerji nasıl bulunur?
MALZEMELER
Döküm ayak, statif çubuk
Bağlama parçası
Tabanı kesik şişe, su
Kısa cam boru
Tek delikli lastik tıpa
Plastik hortum
Su çarkı, küvet
Şişe tutturucu
İZLENECEK YOL
1. Döküm ayağa statif çubuğu bağlayın bağlama parçasını statif çubuğa bağlayın ve şişe tutturucuyu ekleyin
2. Tabanı kesik şişeye tek delikli lastik tıpa cam boru ve lastik hortumu ekleyiniz
3. Şişeyi hazırladığınız düzenekte ki şişe tutturucuya tutturun
4. Su çarkını küvet içine koyunuz
5. Tabanı kesik şişeye su koyarak hortumun ucundan çıkan suyu çarkın kanatlarına çarptırın ve çarkın hareketlerini gözleyin
AÇIKLAMA
Hidroelektrik santrallerinde elektrik bu yönteme benzer şekilde elde edilir. Çarkın kanatları kinetik enerji kazanarak döner. Su sahip olduğu potansiyel enerjisini başka cisimlere aktararak hareket etmesini sağlar
Basit Malzemeler ile Fen deneyleri
SIKIŞTIRILAN GAZIN CİSME YAPTIĞI ETKİ
Gaz basıncıyla oluşan tepki kuvveti nasıl görülür?
MALZEMELER
Deney tüpü ,iplik
Deliksiz tıpa
Statif çubuk
Üç ayak
İspirto ocağı
Bağlama parçası
Hertz ayağı
İZLENECEK YOL
1.Şekilde görülen düzeneği kuruyoruz
2.Tüpün içerisine az miktarda su koyarak, ağzını tıpa ile fazla sıkı olmadan kapatıyoruz
3.Tüpü şekilde görüldüğü gibi hertz ayağına iki yerden asıyoruz
4.Tüpün hareket esnasında statif çubuğa çarpmaması için uygun konumda bağlıyoruz
5.ispirto ocağı ile tüpteki suyu ısıtarak , tüpü gözlemliyoruz
AÇIKLAMA
Bir lastik balon hava ile şişirildikten sonra ağzı serbest bırakılırsa balonun, çıkan havanın tersi yönünde hareket ettiği görülür. Roketlerin hareketi de lastik balonun hareketine benzetilebilir. Roketin ileri doğru hareketi, dışarıya atılan gaz akımının tepki kuvveti ile sağlanır. Gazı, rokete göre sabit bir çıkış hızı ile atan roketin kütlesi sürekli azalırken, hızı sürekli artar.
Basit Malzemeler ile Fen deneyleri
ÇEKMEYİ DENE
Manyetizma Cisimler Arasından Geçebilir mi?
MALZEMELER
Su
Mıknatıs
Ataç
Temiz bir bardak
Bir parça mukavva
Plastik ya da tahta bir cetvel
İZLENECEK YOL
1. Mukavva kartonun üzerine bir labirent çiziniz. Labirentten ataçları çıkarabilirmisin? Mıknatısı mukavva kartonun alt tarafına atacın altına gelecek şekilde yerleştiriniz. Mıknatısı labirentin arasında hareket ettir. Ne oldu?
2. Bir atacı suyun içinden ıslanmadan kurtarabilir misin? Bir bardağın dörtte üçünü suyla doldur ve içine bir ataç at.Mıknatısı bardağın dışından aşağı ve yukarı hareket ettirerek atacı suyun yüzeyine çıkarmaya çalış ama mıknatısı ıslatmadan.
3. Ataç cetvele tırmanacak mı? Tahta ya da plastik bir cetvel al.Cetveli yerle belli bir açı yapacak şekilde yerleştir.Cetvelin öbür tarafına da mıknatısı yerleştir ve atacı yukarı doğru çıkarmaya çalış.Ne oldu?
AÇIKLAMA
Bir mıknatıs nasıl çeker? Mıknatıs demir, çelik gibi maddeleri çeker, karton, tahta, plastik gibi maddelere ise etki etmez. Manyetizma cisimlerin arasından geçebilir ama mıknatıslanmayan cisimler geçişini engeller.
Basit Malzemeler ile Fen deneyleri
SOĞUK KAYNAYAN SU
Su Neden Kaynıyor Gibi görünüyor?
MALZEMELER
Bardak
Su
Yapıştırıcı bant
Mendil
İZLENECEK YOL
1. Bir bardağın dörtte üçünü suyla doldur.
2. Bardağın başına bir mendil geçir ve mendili bardağın kenarına bir yapıştırıcı bantla tuttur.
3. Mendili bardağın ortasına doğru mendilin ortası yere değinceye kadar ittir.(deney en iyi mendil
biraz ıslakken gerçekleşir.)
4. Elini mendilin üstüne bastır ve bardağı ters çevir.
5. Su dökülmeyecektir bardakta kalacaktır.
6. Mendili gerginleştir ta ki o konkav şekil yok olana kadar.
AÇIKLAMA
Su kaynıyor gibi görünecektir ama aslında su kaynamıyor. Bardağı ters çevirdiğimizde hava alçak basınçtan yüksek basınca doğru hareket eder. Bu hava mendili ve suyu geçmek zorundadır. Suyun içinden geçerken de kabarcıklar oluşmasına neden olur. Böylelikle su kaynıyormuş gibi görünür. Ama gerçekte öyle değildir.
Basit Malzemeler ile Fen deneyleri
ÇARPIŞMA!PATLAMA!
Nasıl Kıvılcım Oluşturabilirsiniz?
MALZEMELER
İki çelik küre
Bir paslı küre
Beyaz kağıt
Alüminyum folyo
Koruyucu gözlük
İZLENECEK YOL
1. Beyaz kağıtla çelik küreleri sarınız.
2. Kağıtla kaplanmış küreleri hızlıca birbirine çarpınız.
3. Şimdide çelik küreyi alüminyum folyo ile sarınız.
4. Paslı küre ile alüminyum folyo sarılı küreyi hızlıca birbirine çarpınız.
5. Hangi çarpışmada kıvılcım oluştuğunu gördünüz?
AÇIKLAMA
Beyaz kağıtla sarılı çelik küreleri birbirine hızlıca çarptığınızda kürelerin birbirine temas ettiği noktada yanık bir yüzey oluşur. Bu çarpışmada alev yoktur fakat kağıdın yandığını görebilirsiniz. Çarpışma sonucu mekanik enerji ısı enerjisine dönüşmüştür.
Paslı küre ile alüminyum folyo sarılı küreyi birbirine hızlıca çarptığınızda açığa çıkan enerji patlama oluşturur ve kıvılcım görülür. Bu, paslı küredeki demir oksit ile alüminyum arasında egzotermik bir tepkime gerçekleştiğini ve ısı açığa çıktığını gösterir. Burada da mekanik enerjinin ısı enerjisine dönüştüğünü söyleyebiliriz.
Basit Malzemeler ile Fen deneyleri
ŞİŞEDEKİ BALON
Plastik Bir Şişedeki Balonu Şişirmek Ne Kadar Zor Olabilir?
MALZEMELER
Balon
Plastik şişe
Çivi
Çekiç
İZLENECEK YOL
1. Balonu şişenin ağzından sarkıtınız ve balonu şişenin ağzına geçiriniz.
2. Derin bir nefes alınız ve balonu şişirmeye çalışınız.
3. Balonu çıkarınız. Çivi ve çekiçle balonun yan tarafında delik açınız.
4. Balonu tekrar şişeye yerleştiriniz, balonu tekrar şişirmeye çalışınız.
5. Balon şişenin büyük bir kısmını kaplayıncaya kadar üfleyiniz.
6. Parmağınızı deliğe koyun ve çekin. Hangi durumda balonu şişirmek daha kolay oldu?
AÇIKLAMA
Balon ilk durumda şişirilemez, çünkü şişenin içi hava molekülleriyle doludur. Hava moleküllerinin yaptığı basınç balonun şişmesini engeller. Şişenin yan tarafında delik açınca şişenin içindeki hava molekülleri dışarı çıkar. Şişenin içindeki ve dışındaki basınç eşitlenir. Balonu tekrar şişirmeye çalıştığımızda balonun şişenin içini doldurduğunu görürüz. Balonu şişirdikten sonra deliği kapatırsak balon şişkin halde kalır. Deliği açtığımızda ise dışarıdaki hava molekülleri şişenin içine girer ve moleküllerin oluşturduğu basınçla balondaki hava molekülleri dışarı çıkar ve balon söner. Şişedeki deliğin daha büyük olması balonun şişme ve sönme hızını artırır. Bu deneyle açık hava basıncının her yönde etkidiğini ve esnek balonun içindeki basınçla dışındaki basıncın eşit olduğunu anlarız.
Basit Malzemeler ile Fen deneyleri
BLENDIRDAKİ PARA
Bir Dolar Paradan Demir Elde Edebilir Misin ?
MMAALLZZEEMMEELLEERR
1 dolar
Mutfak blendırı
Su
Kilitli poşet
İZLENECEK YOL
1. Blendırın yarısını suyla doldur. (3-4 bardak arası )
Gerçek bir 1 doları blendıra atın ve kapağı kapatın
2. Onu öğüt, karıştır ve binlerce parçaya ayrıldığından emin olana kadar sıvılaştır.
3. Para en az 1 dakika öğütüldükten sonra, blendırı durdur ve karışımı kilitli poşete boşaltın.
4. Eline mıknatısı yerleştir ve uç kısmına para su karışımının bulunduğu poşeti yerleştir.Diğer elini poşetin başına yerleştir ve bütün demiri mıknatısa çekmek için bu karışımı öne arkaya sallayınız.
5. Ellerinizi çevirin ve mıknatısa çekilen demire yakından bakın. Demiri ortaya çıkarmak için mıknatısı poşetten yavaşça çekebilirsin.
6. Bir paradaki mürekkebin başka metal yerine demirden oluştuğu nasıl anlaşılır ? Demir
Mıknatısa çekilen metallerin birkaçından biridir.
7. Bu demir iyon mu yoksa elemental demir mi ?
AÇIKLAMA
Paradaki mürekkep manyetik alana güçlü şekilde çekilir. Demir mıknatısa çekilen metallerin birkaçından biridir.İyonlar manyetik alana güçlü bir şekilde çekilmezler.Bu parada manyetik materyallere sahip olmanın makineler tarafından daha kolay okunabilmek gibi avantajı vardır.Hatta sahtekarlığı engelleyebilir.
Basit Malzemeler ile Fen deneyleri
KURU BUZ KRİSTAL KÜRE KÖPRÜĞÜ
Dünyanın en soğuk kristal küresi
MALZEMELER
Dışı pürüzsüz bir kova
Bulaşık deterjanı ve suyun karışımı
18 inç uzunluğunda bir bez parçası
Eldiven
Koruma için gözlük
Birkaç parça kuru buz
İZLENECEK YOL
1. Çapı 12 inçten küçük ve dış yüzeyi pürüzsüz olan bir kap ya da kova seçiniz .
2. Bezden 1 inç genişliğinde ve 18 inç uzunluğunda bir parça kesiniz .
3. Bez parçasını bulaşık deterjanı ve su olan karışımına batırıp ıslayınız.
4. Bol miktarda buğunun oluşması için suyun içine iki ya da üç parça kuru buz koyunuz .
5. Bezi karışımdan çıkarın ve kovanın dış yüzeyinden dikkatlice çekin.Amaç üst yüzeyinin ıslak
olmasını sağlamaktır.
6. Sabunu kovadaki suyun içine koyarsanız, buğuyla birlikte milyonlarca baloncuk kovadan dışarı
çıkacaktır.
7. Su geçirmez bir flaşı buğu yükselirken parlaması için kovaya kuru buzla birlikte koyunuz.
8. Bezi bir sabun tabakası yaratmak için dış yüzeyden çekin ve odanın ışıklarını söndürün.Kristal
baloncuklar acayip parıltı yayacaktır ve buğunun baloncuklardan içeri girip yayıldığını
göreceksiniz.
Basit Malzemeler ile Fen deneyleri
AÇIKLAMA
Kuru buz su buharı ve karbondioksitten oluşmuştur.Kuru buz mal depolarında yiyeceklerin soğuk tutulması için ve temizlik içinde kullanıyor.Deneyde deterjan ve kuru buz su buharı ve karbondioksitle dolu olan buluta benzeyen kristal bir küre oluşmuştur.Büyük baloncuklar patladığında izleyenlerin ilgisini oldukça çekecektir.
Basit Malzemeler ile Fen deneyleri
MAYA
Şeker Miktarı Karbondioksit Çıkışını Değiştirir mi?
MALZEMELER
3 paket maya
Ilık su
3 adet şişe
Huni
3adet balon
Paket lastiği
Şekerli içecekler (kola,portakal suyu,elma suyu)
İZLENECEK YOL
1. Her bir şişeye birer paket maya koyunuz.
2. Daha sonra her bir şişenin 1/4 ‘ ine kadar ılık su koyunuz.
3. Birinci şişenin yarısına kadar kola koyunuz.
4. İkinci ve üçüncü şişelerden birine elma suyu diğerine de portakal suyu koyunuz. Her bir şişeye aynı miktarda sıvı koyduğunuzdan emin olunuz.
5. Her bir şişenin ağzına balon takınız ve paket lastiğiyle sabitleyiniz.
6. Hangi sıvının ağzındaki balonun daha fazla şiştiğini gözlemleyiniz.
AÇIKLAMA
Çok şekerli içecekler mayayla tepkimeye girerek sonunda karbondioksit gazının çıkmasına neden olur.
Basit Malzemeler ile Fen deneyleri
DEMİR PARA PARLATMA
Limon Suyu Eski Bir Parayı Nasıl Etkiler?
MALZEMELER
Limon suyu
Eski , parlaklığını yitirmiş demir bir para
Bardak
Kağıt havlu
İZLENECEK YOL
1. Bardağın içine bir para koyunuz.
2. Daha sonra bardağın içine biraz limon suyu ekleyiniz ama paranın tamamen limon suyuyla örtüldüğünden emin olunuz
3. 5 dakika bekledikten sonra parayı limon suyunun içinden alıp kağıt havlunun üzerine koyunuz.
4. Para nasıl görünüyor ?
AÇIKLAMA
Yeni bir para parlak bakırdan yapılır. Ama bir zaman sonra parlaklığını kaybeder. Çünkü bakır havadaki oksijenle tepkimeye girerek paranın oksitlenmesine sebep olur. Bu parayı limon suyuna koyarsak limon suyunda var olan asitle o oksitin çıkmasını sağlarız ve parlak bir para elde ederiz.
