Konuyu Oyla:
  • Derecelendirme: 0/5 - 0 oy
  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
8.sınıf fen periyodik sistem
#1
A- PERİYODİK SİSTEM :
1- Atom ve Yapısı :
Boşlukta yer kaplayan, hacmi, kütlesi ve eylemsizliği olan her şeye madde denir. Maddeyi oluşturan ve maddenin kendi
özelliğini taşıyan en küçük yapı birimine atom denir.
▪ Atom küre şeklindedir, boşluklu ve elektrikli yapıya sahiptir. Atomun elektrikli yapıya sahip olması demek, içinde (+) ve (–)
yüklü taneciklerin olması demektir.
▪ Atom iki kısımdan oluşur. Bunlar çekirdek ve katmanlardır (kabuk).
▪ Atomda; proton, elektron ve nötron denilen üç tanecik bulunur. Atomda bulunan bu taneciklere atomun temel tanecikleri
veya atom altı parçacıkları denir.
▪ Protonlar (+) yüklü, elektronlar (–) yüklü, nötronlar ise yüksüz taneciklerdir. (Proton–Pozitif,
Elektron–Eksi).
▪ Atomun içerisinde atom kütlesinin tamamına yakınının bulunduğu merkeze çekirdek denir.
▪ Atomda (–) yüklü elektronlar çekirdeğin etrafında belirli bölgelerde sürekli dolanırlar.
Elektronların çekirdeğin etrafında dolandığı bu bölgelere katman, yörünge, enerji düzeyi,
enerji seviyesi veya kabuk denir.
▪ Atomun temel taneciklerinden olan proton ve nötronlar atomun çekirdeğinde bulunurlar.
▪ Atomun hacmini (çapını) elektronların dolandığı yörüngeler belirler. 2 yörüngeli bir atom, üç
yörüngeli bir atoma göre daha küçük hacme sahiptir.
▪ Atomun çekirdeğinde bulunan proton sayısı, atom için ayırt edici bir özelliktir ve atomun kimliğini yani fiziksel ve kimyasal
özelliklerini belirler. Atomların proton sayısının farklı olması atomların farklı olması anlamına gelir. Farklı atomların
elektron ve nötron sayıları aynı olabilir fakat farklı atomların proton sayılar hiçbir zaman aynı olamaz.
▪ Atomda, (+) yüklü protonların sayısı, (–) yüklü elektronların sayısına eşittir.
▪ Atomda proton ve nötronların yeri kesin olarak belli olmasına rağmen elektronların yeri kesin olarak belli değildir.
Elektriklenme olayının nedeni elektronların hareket
etmesi yani yer değiştirmesidir.
▪ Bir atomdaki elektrik yükünü proton ve elektron
sayıları belirler.
▪ Bir atomdaki çekirdek yükünü sadece proton sayısı
belirler.
p+
p+ n0
n0
e–
Nükleer
Çekim
Kuvveti
Elektriksel
Çekim Kuvveti
Çekirdek
Katman
2- Molekül :
Aynı cins ya da farklı cins iki ya da daha fazla atomun kimyasal bağlar ile birbirine bağlanması sonucu oluşan atom
gruplarına molekül denir. Aynı cins iki atom bir araya gelerek element moleküllerini, farklı cins atomlar bir araya gelerek bileşik
moleküllerini oluştururlar.
Maddeyi oluşturan en küçük birim taneciktir ve tanecikler atom veya molekülleri temsil eder. Taneciklerin yani atom veya
moleküllerin maddeyi oluşturabilmesi için bir arada bulunması ve taneciklerin bir arada bulunabilmesi için de birbirine çekim
kuvveti uygulaması gerekir.
▪ Maddeyi oluşturan moleküller arasındaki çekim kuvveti zayıf olmasına karşın molekülleri oluşturan atomlar arasındaki
çekim kuvveti daha güçlüdür.
▪ Aynı molekülü oluşturan atomlar birbirine daha yakınken farklı moleküllerde bulunan atomlar birbirinden daha uzaktır.
▪ Atomik yapılı elementleri veya molekülleri oluşturan ve birbiri ile temas halinde olan atomlara bağlı atomlar denir.
3- Elementler :
Aynı cins atomlardan oluşan, fiziksel ya da kimyasal yollarla kendinden daha basit ve farklı maddelere ayrılamayan saf
maddelere element denir.
Element tanımı ilk defa Robert Boyle tarafından yapılmıştır. Eğer bir madde daha basit maddelere parçalanamıyor ve daha
basit maddelerden meydana gelmiyorsa bu madde elementtir.
Bilinen elementlerin tamamı atomlardan oluşmasına rağmen elementlerin özellikleri birbirinden farklıdır. Elementlerin
özelliklerinin farklı olmasının nedeni elementleri oluşturan atomların farklı olmasıdır. Element atomlarının farklı olmasının nedeni de
atomdaki proton, elektron ve nötron gibi taneciklerin sayılarının farklı olmasıdır.
4- Elementlerin Özellikleri :
1-) Kendi özeliğini taşıyan en küçük yapı birimleri atomlardır.
2-) Aynı cins atomlardan oluşurlar.
3-) Kendinden daha basit ve farklı maddelere ayrılamazlar.
4-) Saf maddelerdir.
5-) Homojendirler.
6-) Sembollerle gösterilirler.
7-) Belirli erime, kaynama, donma ve yoğunlaşma sıcaklıkları (noktaları) vardır.
8-) Kimyasal özelliklerine göre metal, ametal ve soygaz olarak gruplandırılır.
9-) Fiziksel özelliklerine göre katı, sıvı ve gaz olarak gruplandırılırlar.
5- Element Çeşitleri :
a) Atomik Yapılı Elementler :
Bazı elementleri oluşturan aynı cins atomlar
doğada tek başlarına bulunurlar. Böyle atomlara sahip
elementlere atomik yapılı elementler denir. Atomik yapılı
elementlerin en küçük taneciği atomlardır.
Demir, bakır, alüminyum, çinko, kurşun, altın,
helyum, neon gibi elementler atomik yapılıdır.
b) Moleküler Yapılı Elementler :
Bazı elementleri oluşturan aynı cins atomlar
doğada ikili veya daha fazla sayıda atomdan oluşan
karmaşık yapılı gruplar halinde bulunurlar. Böyle atomlara
sahip elementlere moleküler yapılı elementler denir.
Moleküler yapılı elementlerin en küçük taneciği
moleküllerdir.
Hidrojen, oksijen, iyot, karbon, fosfor, kükürt,
azot gibi ametal elementleri moleküler yapılıdır.
6- Element Sembolleri :
Günümüzde bilinen 118 element vardır. Bu elementlerin 92 tanesi doğada bulunurken geri kalanı da laboratuarlar ortamında
üretilen yapay elementlerdir. İlk çağlarda doğada toprak, su, hava ve ateş olarak dört temel elementin olduğu iddia ediliyordu.
Zamanla bunların element olmadığı anlaşıldı.
Elementler sembollerle gösterilir ve her elementin kendine özgü sembolü vardır. Element sembolü yazılırken;
▪ Sembol tek harfli ise büyük harfle yazılır.
▪ Sembol iki veya üç harfli ise ilk harf daima büyük, diğer harfler küçük yazılır.
7- Atom Numarası ve Kütle Numarası:
a) Atom Numarası :
Bir atomun çekirdeğinde bulunan protonların sayısına atom numarası denir. Bir elementin atom numarası,
sembolünün sol alt köşesine yazılarak gösterilir.
b) Kütle Numarası :
Bir atomun çekirdeğinde bulunan proton ve nötron sayılarının toplamına kütle numarası denir. Bir elementin kütle
numarası sembolünün sol üst köşesine yazılarak gösterilir. (Kütle numarası A veya K.N. ile gösterilebilir.).
8- Periyodik Tablo (Çizelge=Sistem) :
Elementlerin (atomların) artan proton sayılarına yani atom numaralarına veya benzer fiziksel ve kimyasal özelliklerine göre
dizildiği tabloya periyodik tablo, periyodik çizelge veya periyodik sistem denir.
Atomlar, periyodik tabloya proton sayılarına göre yerleştirildiğinde elementlerin belirli fiziksel ve kimyasal özellikleri belli
aralıklarla tekrar eder. Bu nedenle bu tabloya periyodik sistem de denilmektedir. Elementler sınıflandırıldıkça daha kolay öğrenilebilir
hale gelmiştir.
9- Periyodik Tablonun Bulunuşunun (Elementlerin Sınıflandırılmasının) Tarihi Gelişimi:
Yeni elementler keşfedildikçe ve bilinen elementlerin sayısı arttıkça benzer özellik gösteren elementlerin
sınıflandırılabileceği fikri ortaya çıkmıştır. Günümüzde kullanılan periyodik sistemin temeli, atom altı parçacık olarak adlandırılan
protonların keşfine dayanır. Henry Moseley, elementleri proton sayılarına göre sınıflandırmıştır.
19. yüzyıl boyunca birçok bilim insanı elementleri atomların büyüklüğüne göre sıralamaya çalıştı. Bunun için çeşitli şemalar
ve tablolar oluşturdu. Amaçları, bir atomun büyüklüğü ile özellikleri arasında ilişki kurarak bunu göstermekti. Böylece benzer
büyüklükteki atomlar arasındaki benzerlikleri bulabileceklerdi. Elementlerin sınıflandırılması ile ilgili birçok bilim adamı çalışma
yapmış ve kendilerine göre elementleri sınıflandırarak çeşitli periyodik tablolar oluşturmuşlardır.
a) Döbereiner (Johann Wolfgang Döberaynır) (1829) :
Oluşturduğu tabloda benzer özellik gösteren elementleri üçlü gruplar halinde sınıflandırmıştır. Döbereiner’a göre
lityum, sodyum ve potasyum benzer özellikler gösterdiği için aynı grupta yer almıştır.
b) Chancourtois (Alexandre Beguyer De Chancourtois) (1862) :
Oluşturduğu tabloda benzer fiziksel özellik gösteren bazı elementleri ve iyonları dikey sıralarda olacak şekilde
sarmal olarak sıralamıştır.
c) Newlands (John Newlands) (1864) :
O devirde bilinen 62 elementi artan atom ağırlıklarına (kütlelerine) göre sıralamış, ilk 8 elementten sonra benzer
fiziksel ve kimyasal özelliklerin tekrar ettiğini (bir elementin kendini izleyen 9. elemente benzer özellikler gösterdiğini) fark
etmiştir. Oluşturduğu tabloyu müzikteki notalara benzetmiştir.
d) Dimitri Mendeleyev – Lothar Meyer (Julius Lother Mayer) (1869) :
Mendeleyev ve Meyer birbirlerinden habersiz, aynı dönemlerde elementleri sınıflandırmış ve elementlerle ilgili
benzer sıralamayı bulmuşlardır. Meyer elementleri benzer fiziksel özelliklerine göre yani atom hacimlerine yani atom
çaplarına göre sıralarken, Mendeleyev elementleri artan atom ağırlıklarına göre sıralamıştır.
7
Günümüzde kullanılan periyodik tabloya benzer ilk periyodik tablo Rus kimyacı Dimitri Mendeleyev tarafından
1869 yılında yayınlanmış ve Mendeleyev’in yaptığı çizelgeye benzer çizelge Alman Lothar Meyer tarafından 1871 yılında
yayınlanmıştır. Mendeleyev’in oluşturduğu tablo 12 satır ve 8 sütundan oluşmaktadır.
Mendeleyev, her element için bir kart hazırlayarak elindeki tüm bilgileri bu kartlarda topladı. Bundan sonra, kartları
atom kütlesi artışına göre yatay bir sıra hâlinde dizmeye başladı. Mendeleyev, yaptığı araştırmalar sonucunda birbiri altında
olan elementlerin benzer özellikleri olduğunu keşfetti. Mendeleyev, her sekiz ya da on sekiz elementte bir, özelliklerin
tekrarlandığını buldu. Bu tekrarlarda bir atlama olduğunda büyük olasılıkla keşfedilmemiş bir elementin olduğunu düşündü.
Buraları boş bıraktı ve keşfedilmemiş bu elementlerin bazı özellikleri hakkında tahminlerde bulundu. Mendeleyev, 1869
yılında element tablosunu yayımladı. Mendeleyev’in başlıca hatası, elementlerin özelliklerini etkileyen faktörün kütleleri
olduğunu düşünmesiydi. Aslında elementlerin özelliklerini etkileyen faktör, elementlerin atom numarası yani proton
sayısıydı.
e) Henry Moseley (1913) :
Günümüzde kullanılan periyodik çizelge İngiliz Henry Moseley tarafından düzenlenmiştir. Moseley, elementleri,
artan atom numaralarına yani proton sayılarına göre periyodik çizelgeye yerleştirmiştir.
f) Glenn Seaborg (1945) :
Periyodik çizelgede, Moseley’den sonra son değişiklik 1945 yılında Glenn Seaborg tarafından yapılmıştır. Seaborg,
periyodik çizelgenin altına iki sıra (Lântanitler ve Aktinitler) ekleyerek periyodik çizelgeye son şeklini vermiştir.
10- Periyodik Tablonun Genel Özellikleri :
a) Periyotlar ve Özellikleri :
▪ Periyodik tabloda artan atom
numaralarına göre yan yana
sıralanan elementler satırları
oluşturur. Periyodik tabloda
yatay sıralara (satırlara)
periyot denir.
▪ Katman sayısı aynı olan
elementler aynı periyotta
bulunur.
▪ Periyodik tabloda 7 tane
periyot bulunur.
▪ Her periyot 1A grubundaki
metal atomu ile başlar, 8A
grubundaki soy gaz atomu ile
biter. Yalnızca 1. periyotametal ile başlar ve soy gaz ile biter. 7. periyot henüz tamamlanmamıştır.
▪ 1. periyotta 2, 2. ve 3. periyotta 8, 4. ve 5. periyotta 18, 6. periyotta 32 element bulunur. 7. periyot henüz
tamamlanmamıştır.
▪ 6. ve 7. periyottaki elementlerin bir kısmı alt tarafta lântanitler ve aktinitler olarak gösterilmiştir.
▪ 1. Periyot H ile başlar ve He ile biter.
2. Periyot Li ile başlar ve Ne ile biter.
3. Periyot Na ile başlar ve Ar ile biter.
4. Periyot K ile başlar ve Kr ile biter.
5. Periyot Rb ile başlar ve Xe ile biter.
6. Periyot Cs ile başlar ve Rn ile biter.
7. Periyot Fr ile başlar ve henüz tamamlanmamıştır.
b) Gruplar ve Özellikleri :
▪ Periyodik tabloda benzer
özellik gösteren elementler
alt alta gelecek şekilde
sütunları oluşturur. Periyodik
tabloda düşey (dikey)
sütunlara grup denir.
▪ Periyodik tabloda kimyasal
özellikleri aynı olan yani
değerlik kabuklarında aynı
sayıda elektron bulunduran
elementler ve fiziksel
özellikler yönünden birbirine
benzeyen elementler alt alta
dizilmiştir yani aynı grupta
yer almıştır.
▪ Periyodik tabloda aynı grupta
bulunan elementlerin sertlik,
parlaklık iletkenlik, elektron
alma isteği, elektron verme isteği gibi kimyasal özellikleri birbirine benzer.
▪ Periyodik tabloda 8 tane A grubu, 10 tane B grubu olmak üzere toplam 18 grup vardır. 8B grubu 3 defa
tekrarlanmıştır. 8B grubunda dikey benzerlikler yatay benzerliklerden daha önemlidir.
▪ Gruplara, içerdikleri elementlerin kimyasal özelliklerinden dolayı bazı özel adlar verilmiştir.
– 1A grubuna (1. gruba) alkali metaller denir.
– 2A grubuna (2. gruba) toprak alkali metaller denir.
– 3A grubuna (3. gruba) toprak metalleri denir.
– 7A grubuna (7. gruba) halojenler denir.
– 8A grubuna (8. gruba) soy gazlar (asal gazlar) denir.
– B grubu elementlerine geçiş elementleri (geçiş metalleri) denir.
11- Periyodik Çizelgede Değişen Özellikler :
a) Periyotlarda Soldan Sağa Gidildikçe Değişen Özellikler :
1-) Atom numarası artar.
2-) Kütle numarası (atom kütlesi) (genelde) artar.
3-) Proton sayısı artar.
4-) Elektron sayısı artar.
5-) Yörünge sayısı değişmez.
6-) Değerlik elektron sayısı artar.
7-) Metallerin metal özelliği azalır.
8-) Ametallerin ametal özelliği artar.
9-) Elektron verme zorlaşır.
10-) Elektron alma kolaylaşır.
11-) Atom çapı küçülür.
b) Gruplarda Yukarıdan Aşağı İnildikçe Değişen Özellikler :
1-) Atom numarası artar.
2-) Kütle numarası (atom kütlesi) artar.
3-) Proton sayısı artar.
4-) Elektron sayısı artar.
5-) Yörünge sayısı artar.
6-) Değerlik elektron sayısı değişmez.
7-) Metallerin metal özelliği artar.
8-) Ametallerin ametal özelliği azalır.
9-) Elektron verme kolaylaşır.
10-) Elektron alma zorlaşır.
11-) Atom çapı büyür.
Bul
Cevapla



Konu ile Alakalı Benzer Konular
Konular Yazar Yorumlar Okunma Son Yorum
  fen bilimleri elementler periyodik cetvel asitler bazlar ders notu fenhane58 0 2,595 10/01/2016, 20:36
Son Yorum: fenhane58

Hızlı Menü:


Konuyu Okuyanlar:
1 Ziyaretçi